Start van het kennisprogramma

Rijkswaterstaat en Programma naar een Rijke Waddenzee hebben in 2016 een programma gestart voor de ontwikkeling van kennis over de morfologie van de Nederlandse Waddenzee en voor het inbedden hiervan in beleid en beheer. Naar de morfologische ontwikkeling van de Waddenzee wordt veel gemeten en divers onderzoek gedaan, veel van de inzichten bereiken echter niet altijd de doelgroep, of blijken niet helemaal geschikt om eenduidige plannen en beleid voor de Waddenzee te maken. Doel is daarom om de kennis over de morfologie van de Waddenzee op de lange termijn op een meer structurele en eenduidige manier te borgen en beschikbaar te maken voor het beleid, beheer, maar ook het gebruik van de Waddenzee. De inzichten kunnen helpen om van reactief beleid en beheer naar een meer proactieve aanpak te komen. Denk daarbij aan optimalisatie van vaargeulonderhoud, inzicht in ontwikkelingen en trends van het areaal geulen, platen en kwelders, de veranderingen in de zand/slibverhoudingen, etc. 

Resultaten

De afgelopen jaren hebben de werkzaamheden zich geconcentreerd rond een aantal deelprojecten of subonderwerpen:

  • Vaargeulonderhoud & baggerhoeveelheden: er is onderzoek gedaan naar de oorzaak van de toename van de baggerhoeveelheden in de vaargeulen bij Holwerd en Boontjes. Voor de vaargeul Holwerd - Ameland is ook het effect van de bochtafsnijding onderzocht. In 2018 en 2019 is een studie uitgevoerd naar het effect van het verdiepen van het Westgat door analyse van de lodingen, stromingen en sedimenttransporten voor en na de verdieping. Ook is er gewerkt aan de baggerprognosetool (deze is naderhand verder ontwikkeld binnen RWS). 
  • Morfologische kennis kombergingsgebieden: per kombergingsgebied worden de belangrijkste morfologische ontwikkelingen op verschillende tijd- en ruimteschalen in kaart gebracht. Elk jaar wordt een ander kombergingsgebied onder de loep genomen en nadat alle kombergingsgebieden zijn beschreven worden de bestaanden rapportages geupdate. Momenteel ontbreekt alleen het Eierlandse Gat nog (wordt in 2022 opgepakt).
  • KRW slib: in 2018-2020 is gewerkt aan inzicht in de slibdynamiek van de Waddenzee. Het systeem laat grote natuurlijke fluctuaties in vertroebeling zien, die standhouden over meerdere jaren, terwijl er over de langere termijn (afgelopen 30 jaar) geen trend in de vertroebeling te zien is. De natuurlijke fluctuaties verlopen synchroon over de Waddenzee en worden waarschijnlijk veroorzaakt door meteorologische forcering, die kan leiden tot het opladen of leeglopen van dynamische slibbuffers. In de Waddenzee vindt een continue slibsedimentatie plaats, waarbij in de bekkens van het Borndiep en Friesche Zeegat ongeveer de helft van de sedimentatie in de kwelders plaatsvindt. Binnen dit deelproject is ook een nieuw numeriek model ontwikkeld dat is ingezet om het systeembegrip te vergroten en het effect van ingrepen (voor vaargeul Holwerd - Ameland) te voorspellen.
  • Natuurmonitoring: dit deelproject richt zich op de abiotische indicatoren van de Waddenzee. Door de ontwikkeling van de Waddenzee met behulp van indicatoren op te volgen, kan tijdig worden geanticipeerd op de ontwikkeling van het morfologisch systeem. Hiervoor is de monitoringsdata online ontsloten in een digitale systeemrapportage. Ook kan daarmee inzicht worden verkregen in de monitoringsbehoefte en kan de monitoring efficiënter worden ingericht. Tevens sluit het aan bij Datahuis Wadden om de benodigde monitoringsgegevens goed te ontsluiten. Het duiden van de waargenomen ontwikkelingen gebeurt in beheerrapportages en/of user cases (work in progress 2022).

Een overzicht van de producten die zijn uitgebracht als onderdeel van dit kennisprogramma is beschikbaar onder Producten.

Huidig onderzoek

In 2022 worden een aantal deelprojecten voortgezet en een aantal nieuwe deelprojecten opgestart. Voor de vaargeul Boontjes wordt een prognose gemaakt van de toekomstige baggervolumes en wordt onderzocht hoe het baggerbezwaar kan worden verminderd. In Natuurmonitoring worden verder gewerkt aan de digitale systeemrapportage en wordt een user case opgezet. Er wordt een kombergingsrapportage opgesteld voor het Eierlandse Gat. Daarnaast wordt een een prognose gemaakt van de te verwachten ontwikkeling van de westelijke Waddenzee (relevant voor vaargeulonderhoud rondom Harlingen), waarbij wordt samengewerkt met Kennisprogramma Zeespiegelstijging. Ook wordt in 2022 een herijking gemaakt van het meerjarig onderzoeksprogramma binnen KPP.

Gerelateerde projecten

Rijkswaterstaat en Deltares werken ook samen in het programma ‘Beheer en onderhoud van de Nederlandse kust (B&O Kust)’. Het project heeft tot doel om onderzoeksvragen over suppleties te beantwoorden en de kennis over het kustsysteem uit te breiden en te verspreiden. Bekijk hier de B&O Kust Wiki pagina voor de achtergrond en producten van dit programma.

Disclaimer