Op deze pagina treft u een lijst van mogelijke negatieve effecten die klimaatverandering kan hebben op ruintelijke functies. De lijst is opgesteld in de vorm van een WIKI. Het doel van deze lijst is:
Onderzoekers in staat te stellen om vanuit een basis uit vorige projecten een analyse van klimaatbestendigheid uit te voeren
Het idee om dit met een WIKI te doen is dat de lijst levend is. Nieuwe ervaringen uit studies kunnen toegevoegd worden aan deze lijst. De ervaringen tot nu toe hebben vooral betrekking op ruimtelijke inrichting en zijn geput uit de volgende projecten:
- Klimaat in ruimtelijke keuzes (HotSpot Haaglanden 01: Opdrachtgever: Kennis voor Klimaat, uitvoerders: Arcadis, Deltares, Dura Vermeer, Erasmus Universiteit Rotterdam, Triple E)
- Gebiedsspecifieke verkenning van effecten van klimaatverandering Haaglanden (HotSpot Haaglanden 06/12): Opdrachtgever: Kennis voor Klimaat, uitvoerders: Deltares, TNO, Alterra, Geodan Next, HKV
- Risk management for Roads in a changing climate (RIMAROCC: Opdrachtgever: ERA-NET, uitvoerders: SGI, EGIS, Deltares, NGI)
- Afwegen van klimaatbestendigheid in het Stadshavensgebied in Rotterdam (opdrachtgever: Adaptatieprogramma Ruimte en Klimaat, uitvoerder: Deltares)
- M.Sc. studie van Daniel Kuttschreuter (Arcadis)
Aanvullingen uit onderzoekservaringen kunnen gestuurd worden Hieronder staat WIKI-klimaateffectenlijst per functie. Aanvullingen uit onderzoekservaringen graag sturen naar Hessel Winsemius (voornaam.achternaam at deltares dot nl) . De indeling is als volgten zullen dan zsm. doorgevoerd worden op de lijst. De lijst biedt de volgende informatie:
1. Problematiek: hier staat een korte beschrijving van wat kan gebeuren c.q. waarschijnlijker wordt in een veranderend klimaat
2. Waterthema: welk wateraspect is relevant voor de problematiek?
3. Tijdschaal: hoever vooruit moet gekeken worden om inzichtelijk te maken of het probleem relevant is of niet?
4. Ruimtelijke schaal: op welke ruimtelijke scha(a)l(en) moet dit probleem beoordeeld worden (bv. voor een polder is een primaire waterkering misschien wel belangrijk maar kun je er niet veel aan veranderen binnen de beoogde ruimtelijke ontwikkeling)
5. verantwoordelijke: wie is verantwoordelijk voor het probleem als het zich voordoet?
6. Andere belanghebbenden: wie heeft, behalve de functieeigenaar, belang bij het al dan niet functioneren van een functie (bv. hagelschade in glastuinbouw, de verzekeraar)
7. indicator: de door ons bedachte indicator die de hoedanigheid van het probleem aangeeft, en waarvan belanghebbenden kunnen zeggen bij welke drempel functioneren niet meer gegarandeerd kan worden
8. relatie probleem / klimaatverandering. Welk direct of indirect klimaateffect veroorzaakt het probleem?
9. Mogelijkheden voor berekeningen: als een indicator gekwantificeerd moet worden, hoe zou je dat dan kunnen doen? Dit kan soms direct uit klimaatverwachtingen, maar vaak is ook een model nodig om dit uit te rekenen
Problematiek (per belanghebbende/sector) | Waterthema Thema | tijdschaal (levensduur functie) | ruimtelijke schaal waarop relevant | Verantwoordelijke | Andere Belanghebbenden | Indicator | relatie problematiek / klimaatverandering | Mogelijkheden voor berekening |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Glastuinbouw / landbouw |
|
|
|
|
|
|
|
|
Verhoging belasting primaire/secundaire waterkeringen (Impact op stedebouw en land-/tuinbouw) | Oppervlaktewater | +100 jaar | regionaal | Waterschap |
| Frequentie voorkomen hoge waterstanden | Toename maatgevende waterstand | KNMI '06 neerslagen --> Oppervlakte polder/boezem model (bv. ABC-Delfland model) |
Verminderde waterbeschikbaarheid in de zomer | Oppervlaktewater | +100 jaar | regionaal | Waterschap |
| Waterbeschikbaarheid zomer | Extremen in totale zomerneerslag | KNMI '06 neerslagen --> Oppervlakte polder/boezem model (bv. ABC-Delfland model) |
Verzilting van zoetwatervoorraden (bv. Brielse meer) | Oppervlaktewater | +100 jaar | provinciaal | Waterschap |
| Chloridegehalte | vertaling zeespiegelstijging + zomerneerslag naar verzilting | KNMI '06 --> Grondwater(kwaliteits)model (bv. KKF tailoring (eind zomer 2010 gereed) |
Gewasschade door zoute kwel | Grondwater / Waterkwaliteit | +100 jaar | regionaal | Waterschap |
| Boer: Gemiddelde jaarlijkse opbrengst; Beheerder: chloridegehalte | vertaling zeespiegelstijging + zomerneerslag naar zoute kwel | KNMI '06 --> KKF tailoring (eind zomer 2010) en verziltingsstudie |
Verhard oppervlak --> extra toename wateroverlast in kasgebieden | Neerslag | 50 jaar | Regionaal | Gemeente |
| Frequentie water op straat (peak over threshold) | verandering van extreme neerslagevents (~dagbasis) | KNMI '06 --> Oppervlakte polder/boezemsysteem (bv. ABC-Delfland model; KKF-tailoring: maakt geen directe vertaalslag van extreme neerslag naar benodigde waterberging |
verhoogde kans op (glas/gewas)schade door extreme (hagel)buien | Neerslag | 50 jaar | Lokaal (zeer plaatselijk) | Verzekeringsmaatschappij | Frequentie extreme hagelbuien | verandering statistiek van extreme neerslagintensiteit en voorkomen van hagelbuien (uurbasis) | KKF-tailoring: Hagel zal toenemen maar hoeveel is momenteel nog moeilijk te kwantificeren | |
Wateroverlast toename in winter (bemoeilijking landbewerking) | Grondwater | +100 jaar | Regionaal | Waterschap |
| Frequentie van extreme grondwaterpeilen in winters | verandering van voorkomen van grootschalige neerslagsystemen boven Nederland | KNMI '06 --> Oppervlakte/grondwatermodel (bv. KKF-tailoring; NHI) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wonen |
|
|
|
|
|
|
|
|
Verhoging belasting primaire/secundaire waterkeringen (Impact op woonfunctie) | Oppervlaktewater | +100 jaar | regionaal | Waterschap |
| Frequentie voorkomen hoge waterstanden | Toename maatgevende waterstand | KNMI '06 neerslagen --> Oppervlakte polder/boezem model (bv. ABC-Delfland model) |
wateroverlast toename in zomer (door extreme buien) | Neerslag | 60 jaar (levensduur riolering) | lokaal | Waterschap |
| frequentie water op straat; frequentie overstorten | verandering statistiek lokale extreme convectieve neerslag (uurbasis; voor dimensionering van riolering) | KvK tailoring: Clausius-Clapeyron relatie (7% per graad celsius) |
Overlast door hoge grondwaterstand | Grondwater | 75 jaar (levensduur woning) | wijk | Waterschap |
| Beheerder: gemiddelde grondwaterstand winter;Bewoner: Vochtige kruipruimtes | effect van winterneerslag op grondwaterstand | KNMI '06 --> grondwatermodel (bv. KKF-tailoring; NHI) |
Kans op inklinking door verdroging | Grondwater | 75 jaar (levensduur woning) | wijk | Waterschap |
| Daling maaiveld | Vertaling zomerneerslag en drainage naar grondwaterstanden en inklinking | KNMI '06 --> grondwatermodel (bv. KKF-tailoring; NHI) |
Droogvallen funderingspalen in de zomer (na 10-20 jaar treedt schade op) | Grondwater | 75 jaar (levensduur woning) | lokaal | Waterschap |
| Dalende grondwaterstand | Vertaling zomerneerslag naar grondwaterstanden | KvK tailoring: Grondwaterstandsverandering uit NHI |
Verhoging algengroei; stankoverlast in de buurt van water | Oppervlaktewater / Waterkwaliteit | 75 jaar (levensduur woning) | regionaal | Waterschap |
| Watertemperatuur; nutrientenconcentraties | Lengte toekomstig groeiseizoen / toename temperatuur | KNMI '06 temperatuur/ zomerneerslag --> Waterkwaliteitsmodel (bv. KKF-tailoring; NHI) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Natuur |
|
|
|
|
|
|
|
|
Toename voorkomen van riooloverstorten | Oppervlaktewater / waterkwaliteit | +100 jaar | regionaal | Gemeente | Waterschap | toename frequentie van extreme neerslagevents | Vertaling intense neerslagevents naar rioolbelasting | KNMI '06 --> KKF-tailoring: Clausius-Clapeyron relatie |
Verdwijnen van gewassoorten / bossoorten | Grondwater | +100 jaar | regionaal | Natuurbeheerder | Natuurbeheerder | Daling grondwaterstand; verzilting | vertaling langdurige droge periode KNMI naar polderpeil en grondwaterstanden | KNMI '06 temperatuur / zomerneerslag --> Grondwatermodel |
Verdwijnen van watermacrofauna door temperatuurstijging | Oppervlaktewater | +100 jaar | regionaal | Natuurbeheerder | Natuurbeheerder | Toename temperatuur oppervlaktewater | Toename luchttemperatuur | KNMI '06 temperatuur/ zomerneerslag --> Waterkwaliteitsmodel (bv. KKF-tailoring; NHI) |
Verdwijnen van macrofauna door nutrientenverrijking | Grondwater | +100 jaar | regionaal | Natuurbeheerder | Natuurbeheerder | Nutrientenverrijking door mineralisering tgv verdroging | vertaling langdurige droge periode KNMI naar polderpeil; grondwaterstanden en nutrientenconcentraties | KNMI '06 zomerneerslagen --> Grondwater(kwaliteits)model |
Frequenter voorkomen van plagen / ziektes | Oppervlaktewater / waterkwaliteit | +100 jaar | regionaal | ? | Gemeente | Overlevingskans plagen | vertaling van jaargemiddelde / wintergemiddelde temperatuur naar overlevingskans (??) | ? |
Verhoging algengroei; stankoverlast in de buurt van water | Oppervlaktewater / waterkwaliteit | 75 jaar (levensduur woning) | regionaal | Waterschap | Bewonersorganisaties | Stijgende watertemperatuur | Lengte toekomstig groeiseizoen / temperatuurverhoging | KNMI '06 --> Oppervlaktewater Polder/boezem model |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Infrastructuur/ peilbeheer/waterveiligheid |
|
|
|
|
|
|
|
|
Verdrogen waterkeringen> : verhoging kans op bezwijken (impact op stedebouw en land-/tuinbouw) | Oppervlaktewater / Grondwater | +100 jaar | regionaal/provinciaal | Waterschap | Bewoners / bedrijvigheid / land- en tuinbouw | laagste grondwaterstand in zomerperioden | Extreem lage zomerneerslag / grondwaterstand | KNMI '06 --> grondwatermodel (bv. KKF-tailoring; NHI) |
smeltend asfalt (impact op alle functies) | 50 jaar | regionaal/provinciaal | Gemeente/Provincie | Logistiek nederland | Frequentie extreme luchttemperatuur | Frequentie extreme luchttemperatuur | KNMI '06 | |
Wegverzakkingen (impact op alle functies) | Grondwater | 50 jaar | regionaal/provinciaal | Gemeente/Provincie | Logistiek nederland | inklinkingssnelheid in zomertoestanden | Extreem lage zomerneerslag / drainage; grondwaterstanden en inklinking | KNMI '06 --> grondwatermodel (KKF-tailoring) |
Toename zoetwaterbehoefte voor peilhandhaving (ook door gebruik in land-/tuinbouw) | Oppervlaktewater / Grondwater | +100 jaar | regionaal/provinciaal | Waterschap | Land- en tuinbouw |
| verandering in lengte droge zomerperiodes | KNMI '06 |
Verhoging belasting secundaire waterkeringen (Impact op stedebouw en land-/tuinbouw) | Oppervlaktewater | +100 jaar | regionaal/provinciaal | Waterschap | Bewoners / bedrijvigheid / land- en tuinbouw | toename lange hevige neerslagperiodes | Toename kans hoogwater op regionaal / nationaal niveau | KNMI '06 neerslagen --> Oppervlakte polder/boezem model (bv. ABC-Delfland model) |
Verhoging belasting primaire waterkeringen (Impact op stedebouw en land-/tuinbouw) | Zee | +100 jaar | provinciaal/nationaal | Rijkswaterstaat | Bewoners / bedrijvigheid / land- en tuinbouw | Toename maatgevende afvoer / zeespiegelstijging |
| KNMI '06 grootschalige neerslagverandering --> Grote rivieren (bv. GRADE instrument; Rheinblick) |
Hinder scheepvaart door lage waterstanden | Oppervlaktewater | +100 jaar | regionaal/provinciaal/nationaal | Waterschap/Rijkswaterstaat | Scheepvaart logistiek | Frequentie oppervlaktewaterstand beneden minimale diepgang |
| KNMI '06 droge perioden --> Watersysteem model (afhankelijk van schaal) |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Wegen |
|
|
|
|
|
|
|
|
Verlies van veiligheid op de weg | Neerslag | +50 jaar | regionaal/provinciaal/nationaal | Rijkswaterstaat/gemeente | Weggebruiker | gemiddeld aantal doden/gewonden per jaar | Extreme neerslag | KNMI '06 toename extreme neerslag frequentie --> kans op voorkomen van aquaplaning |
Voorkomen van schade aan wegen | Neerslag | +50 jaar | regionaal/provinciaal/nationaal | Rijkswaterstaat/gemeente | Weggebruiker | Kosten in Euros | Extreme neerslag / extreme warmte (smeltend asfalt) | KNMI '06 Frequentie extreme neerslag/zomers --> frequentie schade door extreme neerslag / asfaltsmelt |
Weg buiten gebruik | Neerslag, oppervlaktewater | +50 jaar | regionaal/provinciaal/nationaal | Rijkswaterstaat/gemeente | Weggebruiker | Aantal dagen / verlies van gewenste beschikbaarheid % | Extreme neerslag / wateroverlast | KNMI '06 Frequentie extreme neerslag --> frequentie schade door extreme neerslag / wateroverlast |