Achtergrond project
Inleiding | De regio Westland wordt gekenmerkt door een bloeiende en innovatieve glastuinbouwsector. Deze sector heeft veel water nodig om de producten als siergewassen, groenten en fruit te laten groeien. Maar de huidige wijze van gietwatervoorziening staat onder druk, met name het aanvullende gebruik van brak grondwater. Ook is het gebied zeer kwetsbaar voor wateroverlast doordat de bergingscapaciteit voor regenwater in de Glazen Stad zeer klein is. |
Technologie | Een waterbanksysteem biedt een duurzaam alternatief voor de huidige gietwatervoorziening in het Westland, met als bijkomende maatschappelijke baten een vermindering van de wateroverlast en het tegengaan van verzilting van het grondwater. Een waterbank is zowel een technologische als organisatorische oplossing, die in de praktijk vorm kan krijgen door infiltreren van schoon hemelwater als voorwaarde te stellen aan het onttrekken van grondwater, waarbij groepen tuinbouwbedrijven de uitwerking naar de praktijk in detail kunnen vormgeven. |
Uitdaging | Er zijn veel vragen die beantwoord dienen te worden voordat een waterbanksysteem effectief en grootschalig in de praktijk kan worden toegepast. Vragen over een goed ontwerp, de technische uitwerking, de aansturing en evaluatie (monitoring) van werking en effecten van een dergelijk systeem, ook in relatie tot de doelen in waterbeheer en watervoorziening, inclusief effecten. Hoe groot zijn de (verwachte) effecten van een waterbanksysteem op de doelen in waterbeheer en watervoorziening? Kunnen we effectieve sturingsregels opstellen die beide doelen dienen? Kan de beschikbaarheid en kwaliteit van gietwater gegarandeerd worden? En hoe vertalen deze inzichten zich naar andere gebieden waar een waterbanksysteem kansrijk lijkt? Daarnaast zijn er vragen over de organisatie van de samenwerking en wet- en regelgeving. Hoe organiseren tuinders zich? Welke afspraken maken ze met het waterschap? En onderling over de kostenverdeling? Hoe verloopt de vergunningverlening in de praktijk? Wat zijn eventuele moeilijkheden of tegenstrijdigheden in wet- en regelgeving? En wat is daaraan te doen? |
Doel | Een groep van ca. 10 tuinders (44 hectare glas) in de Hooghe Beer, een deelgebied van het Westland, heeft zich verenigd om in nauwe samenspraak met het hoogheemraadschap een waterbanksysteem in de praktijk te toetsen. Het doel van de pilot is het bereiken van een duurzaam waterbeheer en duurzame gietwatervoorziening voor de Hooghe Beer, als voorbeeld voor het gehele Westland. Verzilting en wateroverlast worden tegengegaan en gietwatervoorziening veiliggesteld door: - Een gekoppeld oppervlaktewater-, grondwater- en gietwatersysteem, fysiek en in beheer: daken, noodberging Delfland, bassins tuinders, optimale benutting van ondergrond voor zoetwateropslag - Een gezamenlijke aanpak, aansturing en beheer: samenwerking van tuinders onderling en tuinders en hoogheemraadschap samen De pilot is een unicum in Nederland en wereldwijd: technologisch oplossingen voor watervoorziening, oppervlaktewaterbeheer en grondwaterbeheer worden gecombineerd toegepast in een publiek-private samenwerking tussen tuinders en waterschap. Aanvulling van het grondwater wordt voorwaardelijk gesteld aan het gebruik van grondwater. Lessen uit deze pilot kunnen ook relevant zijn voor andere gebieden waar gebruik van grondwater onder druk staat, zoals de hoge zandgronden in Nederland, en kustgebieden en aride regio’s wereldwijd. |
Werkpakketten
Project bestaat uit de volgende werkpakketten:
- Organisatie waterbank
- Realisatie en praktijkproef Waterbank Hooghe Beer
- Interactie waterbank en oppervlaktewatersysteem polder
- Opzet en uitvoering monitoring
- Evaluatie waterbanksysteem en mogelijkheden voor opschaling
- Coordinatie en disseminiatie
Partners
Dit project is een cross-over tussen de programma's Deltatechnologie en Watertechnologie. Het TKI consortium bestaat uit de uit de volgende partijen:
Via Coöperatie Nature Water dragen de volgende overheden bij aan de realisatie van de pilot en het onderzoek:
Resultaten
# | Omschrijving |
1 | Conceptueel technisch ontwerp waterbanksysteem (betrokken partners: KWR, Nature Water, Deltares) |
Opbrengst / impact | - - - - Monitoringplan en -systeem voor beheer en latere evaluatie van de waterbank
|
Activiteiten | - - - - - Opzet lokaal grondwatermodel (zoet/zout) voor inschatten terugwinefficiëntie - Scenario-analyses lokaal grondwatermodel voor inschatten terugwinefficiëntie - - Opstellen Monitoringplan en -systeem voor beheer en latere evaluatie van de waterbank, zowel waterkwantiteit als waterkwaliteit |
Product | - - - TKI-rapport “Technisch ontwerp waterbanksysteem” |
2 | Organisatie van de Waterbank (betrokken partners: Deltares, Nature Water, KWR, overheden, tuinders) |
Opbrengst / impact | - - - - - Overzicht knelpunten en oplossingen daarvoor bij vergunningverlening infiltratie - Inzicht in manier van samenwerking |
Activiteiten | - - Analyse van ontstaan van samenwerking en maken afspraken tuinders onderling, door deelname aan overleggen coöperatie “fly-on-the-wall” - - - Analyse van de juridische randvoorwaarden en vergunningverlening. |
3 | Realisatie en praktijkproef Waterbank Hooghe Beer (betrokken partners: Nature Water, KWR, Deltares) |
Opbrengst / impact | - Realisatie waterbanksysteem in de Hooghe Beer - Onderhoud en beheer waterbank gedurende praktijkproef |
Activiteiten | - - - Afspraken onderhoud, beheer, verdeling kosten binnen de coöperatie - - - - Vergunningaanvraag bij Omgevingsdienst - - keuze aannemer - begeleiding aanleg waterbanksysteem - dagelijks onderhoud en operationeel beheer waterbank - dagelijks organisatorisch en financieel beheer waterbank (waterbalansen, rapportage vergunningverlener, jaarrekeningen coöperatie, …) |
Producten | Realisatie waterbanksysteem |
4 | Interactie waterbank en oppervlaktewatersysteem polder (betrokken partners: Deltares, Delfland, Nature Water, KWR) |
Opbrengst / impact | - Inzicht in mogelijkheden voor optimalisatie aansturing van de waterbank waarbij gebruik van weersvoorspellingen, zodat op tijd extra ruimte gecreëerd kan worden in de bassins om piekneerslag te bergen ten behoeve van beperken wateroverlast in de polder. |
- Inwinnen, valideren en verwerken van monitorings data van: a. relevante objecten in de Waterbank b. objecten in het watersysteem van Delfland c. gemeten neerslag (en mogelijk andere grootheden) d. weersverwachting (WIWB KNMI) - Definitie van basissituatie en toekomst scenario's waarbij waterbank optimaal moet kunnen - Vaststellen van doelvariabelen waar optimalisatie bereikt moet worden. - Opzet en draaien van oppervlaktewatermodel Delfland - Analyse van de doorwerking van een gekoppeld waterbank op het oppervlakte watersysteem bij verschillende situaties. In welke mate wordt wateroverlast voorkomen? Waar zijn verbeteringen mogelijk? | |
Producten | memo (integraal onderdeel eindrapportage) |
5 | Opzet en uitvoering monitoring (betrokken partners: KWR, Nature Water, Deltares) |
Opbrengst / impact: | - Monitoringsgegevens waterbanksysteem verzameld en gestructureerd gedurende de pilot, voor tussentijdse en latere evaluaties - Ondersteuning uitvoering pilot / aansturing systeem |
- Monitoring van componenten van de waterbalans en de waterkwaliteit van de verschillende onderdelen van het systeem, stijghoogten in de ondergrond, conform monitoringsplan (zie boven) - Begeleiding en troubleshooting in de praktijk. | |
Producten | - Database monitoringsgegevens |
6 | Evaluatie waterbanksysteem en mogelijkheden voor opschaling (betrokken partners: Deltares, KWR, Nature Water, Stichting Kijk in de Kas) |
Opbrengst / impact | - Inzicht in functioneren waterbanksysteem voor Westland in de praktijk, ten aanzien van de verschillende gestelde doelen met betrekking tot gietwatervoorziening, oppervlaktewaterbeheer en grondwaterbeheer - Inzicht in kosten en baten van een waterbanksysteem - Aanbevelingen voor beleid en opschaling |
Activiteiten | - Analyse en evaluatie van de pilot voor de gestelde doelen met alle projectpartners. Beoogde vragen: wordt regenwater ten volle benut als bron voor gietwater; wordt de gietwatervraag volledig met het systeem gedekt; wordt een balans tussen infiltratie en gebruik van grondwater bereikt; in welke mate wordt wateroverlast voorkomen; waar zijn verbeteringen mogelijk. - Analyse van de doorwerking van een gekoppeld watersysteem op het lokale watersysteem. Wat is het effect van een waterbanksysteem op het peilbeheer in de polder? Wat is de efficiëntie van het ondergrondse waterbergingssysteem? Hoe verspreiden stoffen (contaminaties) zich in het lokale grondwatersysteem? - Analyse van de kosten en baten van een waterbank, en vergelijk met alternatieve gietwatervoorziening zoals effluenthergebruik (kosten, robuustheid, leveringszekerheid) en alternatieven voor het realiseren van extra bergingscapaciteit voor piekbuien. Is een gezamenlijke publiek-private aanpak lonend ten opzichte van ieder-voor-zich? - Opschaling: evaluatie van een toepassing van een waterbanksysteem op het niveau van het gehele Westland. Wat zijn de effecten op het regionale grondwatersysteem en het oppervlaktewatersysteem. Wat betekent dit voor het oppervlaktewaterbeheer (waterkwaliteit, doorspoelingsvraag) door Delfland - Analyse voor (verdere) ontwikkeling van beleid en randvoorwaarden waar een waterbalanssysteem aan moet voldoen, als voorbeeld voor het Westland, maar ook voor andere gebieden in Nederland, zoals de hoge zandgronden. |
Producten | - Eindrapportage Waterbank Hooghe Beer - Rapportage in vakblad |
7 | Projectorganisatie en -management TKI (betrokken partners: KWR, Deltares, Nature Water, Stichting Kijk in de Kas) |
Opbrengst / impact | Coördinatie en aansturing onderzoeksproject TKI, volgens plan en planning |
Activiteiten | - Dagelijkse coördinatie, aansturing, aanspreekpunt onderzoeksproject TKI - Samenwerkingsovereenkomst TKI - Financiële en inhoudelijke rapportages aan TKI Watertechnologie en TKI Deltatechnologie - Organisatie bijeenkomsten projectgroep |
