Blog from November, 2010

Meten is niet altijd weten

In de discussies rondom klimaatverandering speelt het al dan niet aantonen, "meten",  van trends een grote rol. Het meest besproken voorbeeld is de zogenaamde "Hockey stick" van Mann. Deze Hockey stick"  is een analyse van de temperatuurontwikkeling sinds de middeleeuwen gereconstrueerd onder meer aan de hand van boomringen. Of er nu in de laatste jaren al dan niet een significante trend naar boven is waar te nemen heeft geleid tot een hevige controverse. Het probleem komt erop neer dat het moeilijk is om een trend te ontdekken in metingen van natuurlijke verschijselen die van dag tot dag, maand tot maand en jaar tot jaar sterk kunnen varieren. Een voorbeeld is de moeilijkheid een trend te ontdekken in neerslagreeksen. Een voorbeelden van een gemakkelijker te detecteren verschijnsel is de trend in de omvang van gletsjers.

Ferdinand Diermanse Jaap Kwadijk, Joost Beckers en Johan Crebas hebben onderzocht in hoeverre er trends in de maximale jaarafvoeren in de Rijn en de Maas aan te tonen zijn. Ook hebben ze onderzocht onder welke condities een trend significant zou worden. Het blijkt dat er geen significante trend in de gemeten reeksen aan te tonen is als we een betrouwbaarheid van 95% eisen. Uit het onderzoek blijkt echter ook dat de beschikbare statistische testen maar matig in staat zijn om zwakke trends te detecteren. Dit hebben ze onderzocht door zelf trends op de meetreeksen aan te brengen en vervolgens te onderzoeken of en welke statistische toetsen nu in staat waren of deze trends te herkennen. Daaruit kunnen we afleiden dat meten niet altijd weten is. Vervolgens hebben ze door enkele gevoeligheidsanalyses aangegeven welke extreem hoge afvoeren in de komende 25 jaar er toe zouden kunnen leiden dat de invloed van klimaatverandering op extreme afvoeren significant en boven elke vorm van twijfel verheven is.

F. L.M. Diermanse, J.C.J. Kwadijk, J.V.L. Beckers and J.I. Crebas (2010) Statistical trend analysis of annual maximum discharges of the Rhine and Meuse rivers. BHS Third International Symposium, Managing Consequences of a Changing Global Environment, Newcastle 2010. © British Hydrological Society

Aline te Linde en haar mede-auteurs Jeroen Aarts, van de Vrije Universiteit Amsterdam en Jaap Kwadijk hebben een groot aantal mogelijkheden om hoogwater op de Rijn terug te dringen door maatregelen bovenstrooms onderzocht. Zo zijn maatregelen die in het Rijnactieplan worden voorgesteld, zoals de bouw van retentie bekkens waarin gedurende perioden met hoge afvoeren water gecontroleerd ingelaten wordt,  onderzocht. Ook zijn meer extremere maatregelen de revue gepasseerd. Hierbij hoorden maatregelen als grootschalige herbebossing in het Rijnstroomgebied,  het laten her-meanderen van de rivier, de aanleg van een by-pass rond Keulen, en de bebossing van de uiterwaarden. Uit de analyse bleek dat de uiteenlopende maatregelen tot slechts geringe verlaging van de afvoergolf zouden leiden. Dat onder gedurende hoogwater grote delen van het Rijndal bovenstrooms van Nederland onder water komen te staan leidt wel tot aanmerkelijke verlaging van het overstromingsrisico in Nederland.

Het artikel waar dit in is beschreven is  A.H. te Linde, J.C.J.H. Aerts and J.C.J. Kwadijk (2010). Effectiveness of flood management measures on peak discharges in the Rhine basin under climate change. J Flood Risk Management (2010) 1--22