Technisch en Milieu |
|---|
Hoeveelheid water | - Het afkoppelen van toiletten en wasmachines van het drinkwater levert een besparing van gemiddeld 48.7 liter per persoon per dag en 38.7 m3 per huishouden per jaar (Vewin, 2017). Dit is ongeveer 40% van het huishoudelijke watergebruik.
- Ook bij bepaalde bedrijven (grote kantoren) zou een substantieel deel van de watervraag hiermee bespaard kunnen worden.
- Er zijn twee voor de hand liggende bronnen om huishoudens van 'huishoudwater' (voor toilet en wasmachine) te voorzien: neerslagwater (dat op het dak valt) en grijswater (al het huishoudelijk afvalwater behalve toiletwater). RWZI-effluent kan ook als grijswater gebruikt worden binnen huishoudens. Deze bron wordt beschreven in hergebruik RWZI-effluent.
|
|---|
| Beschikbaarheid over de tijd | - ☂ Het aanbod van neerslag is op woningen met een gemiddeld dakoppervlak onvoldoende om huishoudens van voldoende huishoudwater te voorzien. Bovendien is regenwater tijdens droge perioden niet beschikbaar. Ook zou een grote buffertank nodig moeten zijn om voldoende water beschikbaar te hebben op de piekuren van de dag.
- ⊚ Grijs huishoudelijk afvalwater is wel voldoende beschikbaar in de tijd. Ook hiervoor is een buffervat nodig om het tijdsverschil tussen aanbod en vraag te overbruggen.
|
|---|
| Geografische schaal | - ☂ Regenwater kan lokaal gewonnen worden vanaf verharde oppervlakken, zoals daken en eventueel ook straten.
- ⊚ Grijs restwater wordt gewonnen bij de huishoudens zelf.
|
|---|
| Mate van ontwikkeling | - ☂ In België en Duitsland wordt regenwater gebruikt dat opgevangen wordt vanaf daken (H2O, 2015). In West-Vlaanderen is het verplicht dat bij nieuwbouw en bij grote verbouwingen regenwater wordt opgevangen en dat minstens één wc wordt doorgespoeld met dit regenwater. In België zijn de daken groter dan in Nederland, waardoor in België meer water per huishouden gewonnen kan worden dan in Nederland. In België hebben incidenten plaatsgevonden waarbij het drinkwater besmet is geraakt doordat bewoners een aansluitingen hebben gemaakt tussen het buffervat en de (drinkwater)kraan.
- ⊚ Proeven met 'huishoudwater' uit jaren '90 waren niet succesvol, onder andere wegens gezondheidsrisico's, bijvoorbeeld door verwisseling drinkwater en huishoudwatersysteem (H2O, 1999).
- In nieuwbouwwijken kunnen veranderingen snel plaatsvinden. Bij oudere wijken duurt dat vrij lang.
- Er zijn momenteel verschillende methoden op de markt en in ontwikkeling om regenwater en grijs water te zuiveren tot huishoudwater (H2O 2019, Hydraloop). Er zijn overigens ook systemen die claimen uit regenwater drinkwater te maken, hierbij moet echter rekening gehouden worden dat hier geen sprake is van kwaliteitsbewaking en -monitoring, waardoor deze kwaliteit niet gegarandeerd kan worden.
|
|---|
| Energiegebruik | |
|---|
| Impact op omgeving | - ☂ Het gebruik van neerslag kan zorgen voor verminderde infiltratie van neerslag in de bodem in wijken waar het neerslagwater anders via een gescheiden rioleringssysteem geïnfiltreerd zou worden.
- ⊚ Minder restwater zou kunnen betekenen dat het rioolwater meer ingedikt wordt. Bij veel gebruik zou aangepaste riolering wellicht nodig zijn.
|
|---|
Robuustheid ◕ = kwantiteit ⍟ = kwaliteit | - ☂ ◕ Regenwater is matig robuust in kwantiteit. In Nederland regent het regelmatig en ook goed verspreid over het jaar, maar droge perioden zijn geen uitzondering. Tijdens een droge zomer zoals 2018 zou gebruik van regenwater niet mogelijk zijn. In de toekomst zullen droge periodes waarschijnlijk vaker voorkomen als gevolg van klimaatverandering.
- ☂ ⍟ De kwaliteit van regenwater is niet slecht, maar het is niet van drinkwaterkwaliteit. Het kan allerlei stoffen bevatten die in de lucht of op het oppervlak (dak of weg) aanwezig zijn. Het kan helpen om het eerste regenwater aan het begin van de bui niet te gebruiken; dit water bevat namelijk veel stoffen die wegspoelen van wegen/daken. De kwaliteitseisen voor wasmachinewater en toiletwater zijn echter niet hoog, waardoor beperkte concentraties mogelijk geen probleem zijn.
- ⊚ ◕ Grijs water is in voldoende hoeveelheid beschikbaar tijdens het hele jaar. Het watergebruik waarvoor drinkwater gebruikt wordt (voedselbereiding, douchen, vaatwasser) is namelijk hoger dan het verbruik van huishoudwater (toilet en wasmachine) (Vewin, 2017).
- ⊚ ⍟ Grijs water moet gezuiverd worden om het in het huishouden te kunnen gebruiken. Verschillende kleinschalige zuiveringstechnieken zijn de laatste jaren op de markt gekomen om huishoudwater te zuiveren voor hergebruik of om zelfs drinkwater te maken. Hoewel robuustheid vaak geclaimd wordt, is er geen sprake van monitoring die de kwaliteit kan garanderen.
|
|---|
| Zuiveringsslag | - Er zijn geen grote zuiveringsslagen nodig om regenwater en grijs water te hergebruiken (H2O 2017, H2O 2018).
|
|---|
| Reststromen | - ☂ ⊚ Aanvullende reststromen bij het opwerken van grijs water of regenwater kunnen met het (niet op te werken) huishoudelijk afvalwater worden afgevoerd naar het riool.
- ⊚ Bij het hergebruik van huishoudelijk afvalwater neemt de hoeveelheid rioolwater af, waardoor de vuillast in dit rioolwater stijgt. Een grotere vuillast kan op den duur tot hogere zuiveringskosten leiden.
|
|---|
| Ruimtebeslag | - ☂ ⊚ Afhankelijk van het type zuivering kan per huishouden of per wijk worden gezuiverd. Opschaling heeft als voordeel dat zuivering efficiënter en goedkoper kan plaatsvinden, maar als nadeel dat extra leidingwerk vereist is. Op grotere schaal is tevens meer controle op kwaliteit mogelijk, denk aan systemen per straat of wijk, maar ook aan goed onderhouden systemen in kantoorgebouwen en grote bedrijven.
- ☂ ⊚ Per huishouden of per wijk is een bufferlocatie nodig.
|
|---|
Implementatie |
|---|
| Juridisch | - Lokaal (her)gebruik van regenwater of grijswater wordt in sommige huishoudens reeds toegepast.
- Levering is in principe voorbehouden aan de drinkwaterbedrijven.
|
|---|
Financieel | - Bij centrale levering moet een dubbele infrastructuur van (drink)waterbuizen aan worden gelegd. De aanleg van dit leidingwerk is zeer kostbaar.
- Bij (her)gebruik binnen huishoudens moeten binnenshuis extra leidingen worden aangelegd. Ook moet water dat wordt opgeslagen in kelders weer omhoog worden gepompt. Daardoor zullen de implementatiekosten bij bestaande bouw hoog zijn. Bij nieuwbouw en bij implementatie tijdens renovatiewerkzaamheden zijn de extra kosten in verhouding kleiner.
- ☂ Kosten voor hergebruik regenwater liggen tussen de €1,60 en €19,90 per m³, afhankelijk van de schaal waarop regenwater wordt opgevangen.
|
|---|
Bestuurlijk | - Bij toepassing van huishoudwater moet rekening gehouden worden met de risico's op besmetting door vervuild water die dit kan opleveren. Het zou onderzocht kunnen worden of bepaalde maatregelen of technische oplossingen deze risico's voldoende kunnen verkleinen.
- De investering voor de infrastructuur is groot. Daarom is het van belang om consequent beleid te hebben over lange tijd en rekening te houden met de andere nutsvoorzieningen. In Brainport Smart District in Helmond wordt dit onderzocht. Deze wijk zit nu in de ontwerpfase.
- Realisatie van een tweede infrastructuur in bestaande bouw is gecompliceerd, daarom kan een tweede infrastructuur beter in nieuwbouwprojecten meegenomen worden. Dit vereist aanpassing van het bouwbestel/bestemmingsplan/omgevings-wet/-visie. Een andere mogelijkheid is het sluiten van convenanten met bedrijven(terreinen) en projectontwikkelaars.
- Naast de provincie zijn ook gemeenten betrokken bij het realiseren van alternatieve huishoudelijke watervoorziening.
- In Duitsland kunnen gemeenten opleggen dat regenwater gebruikt moet worden (Atelier Groenblauw).
- Experts verwachten dat alternatieve huishoudelijke watervoorziening op vrijwillige basis minder op zal leveren dan het stellen van eisen (vergelijkbaar met vroegere watertoets) voor nieuwbouw en grote verbouwingen.
|
|---|
Organisatorisch | - Afhankelijk van de keuze voor lokaal (her)gebruik of een meer centraal gelegen systeem, bijvoorbeeld per straat of wijk, ligt de organisatie bij huishoudens zelf of bij een andere partij die verantwoordelijk is voor de zuivering en levering van het huishoudwater.
- Grote afname van de drinkwatervraag, indien zeer veel hergebruik plaatsvindt, kan een knelpunt vormen voor de dimensionering van drinkwaterleidingen. Grote leidingen zijn nodig in periodes dat veel drinkwater wordt gebruikt.
|
|---|
| Gebruikersgroep | - Deze bron kan worden gebruikt in huishoudelijke toepassingen waar het water geen drinkwaterkwaliteit hoeft te hebben.
|
|---|
| Voorbeelden huidige implementatie | - ☂ Het gebouw van Waterschap Zuiderzeeland gebruikt reeds regenwater (Zuiderzeeland)
- ☂ In Oosterwold (Almere) is geen gedetailleerd uitbreidingsplan voor nieuwe woningen, maar een eenvoudige set van regels. Regenwater wordt hier opgevangen in ondergrondse tanks om waterberging te realiseren (Zuiderzeeland, 2019).
|
|---|
Maatschappelijk |
|---|
Maatschappelijke kosten/baten € = kosten ✓ = baten | - ✓ 40% minder drinkwater nodig
- ✓ ⊚ minder belasting van de riolering
- € Potentiele gezondheidsrisico's
|
|---|
Concurrentie met andere functies | - ☂ Indien regenwater via een gescheiden riolering opgevangen en geïnfiltreerd wordt, kan hergebruik van regenwater er voor zorgen dat er minder geïnfiltreerd wordt.
|
|---|
Perceptie gebruiker | - ☂ Niet in detail bekend, vermoedelijk positief: regenwater wordt gezien als veilige bron bij het hergebruik van water.
- ⊚ Wordt mogelijk erkend als duurzaam watergebruik.
- Eventuele kwaliteitsissues (aanslag in de toiletpot) kunnen de perceptie negatief beïnvloeden
|
|---|
Koppelkansen | - ☂ Piekbuien kunnen op sommige plekken leiden tot wateroverlast indien het riool niet voldoende afvoercapaciteit heeft. In het kader van klimaatverandering (grotere piekbuien) is vertraagde afvoer van neerslag (bufferen) gewenst. Gebruik van neerslag kan hiermee gekoppeld worden.
|
|---|
Risico's | - Het is een risico om niet-drinkwater in huis te hebben. Onbedoeld kan de kraan met huishoudwater verwisseld worden met het drinkwater.
- Het inademen van verneveld grijs water of regenwater (bijvoorbeeld bij het doorspoelen van de wc of het besproeien van de tuin) kan een potentieel besmettingsgevaar van ziekten vormen, indien dit water micro-organismen bevat.
|
|---|
