Over Samenwerken aan Kunstwerken

Eén van de eerste activiteiten, die is uitgevoerd binnen het programma Samenwerken aan Kunstwerken is het inzichtelijk maken van de omvang van de kunstwerkenopgave en de achterliggende data van de kunstwerken. 

In 2021 vond een eerste inventarisatieronde plaats.  Deze inventarisatie betrof een tussenpeiling van LBO1 (1e Landelijke Beoordelingsronde) tot en met het jaar 2022. 

In opdracht van het SK heeft Iv-Infra b.v. het rapport Inventarisatie kunstwerkenopgave opgesteld. 

Dit rapport beschrijft de aanpak en bevindingen van de kunstwerkeninventarisatie in 2021, waarvoor de gegevens zijn opgevraagd bij de beheerders om een beter inzicht te krijgen in de staat van de kunstwerken en de omvang van de kunstwerkenopgave. 

In samenwerking met het HWBP, Waterveiligheidsportaal, Het Waterschapshuis en ROBAMCI is data verzameld, bestaande uit drie delen:

• algemene gegevens van het kunstwerk
• gegevens van het waterveiligheidsoordeel
• gegevens voor de kosten voor een eventuele versterking en/of onderhoudsopgave. 

Voor de inventarisatie waren er in totaal 1824 waterkerende kunstwerken in primaire waterkeringen aangegeven door de beheerders. Van deze kunstwerken waren er 685 (concept) WBI beoordeeld (circa 40%) waarvan een oordeel bekend was. 547 kunstwerken voldeden minimaal aan de ondergrens en 138 kunstwerken voldeden niet aan de ondergrens.

Van de 138 afgekeurde kunstwerken was van 91 de wens aangegeven om deze in het HWBP op te nemen.

In september 2020 is de groene versie van de Rode Draad Waterkerende Kunstwerken gepubliceerd. Dit is een gezamenlijk aangemaakt document tussen Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier, Rijkswaterstaat WVL, Deltares en het HWBP. Het betreft een overzicht van relevante aspecten, kennis en kennisleemtes bij het bepalen van een overstromingskans van waterkerende kusntwerken. 

De rode draad geeft richting aan de vraag welk onderzoek in welke situatie zinvol is in verband met de impact die het onderzoek kan hebben op een specifiek faalpad c.q. de overstromingskans.
Bij het opstellen van plannen van aanpak voor KvK, de KIA, Kennisprogramma Natte Kunstwerken (KpNK) en/of het Strategisch onderzoek van Deltares kan door de opstellers van die plannen op dit document worden aangesloten. 

In opdracht van het Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier (HHNK) is door Infram Hydren het rapport Aandachtspunten Kunstwerkroute opgesteld (uitgave: december 2021). 

Dit rapport beschijft de kunstwerkroute en de aandachtspunten en eventuele 'showstoppers' welke ertoe kunnen leiden dat het oppakken van de versterking, het onderhoud en/of de vervanging van een waterkerend kunstwerk (langer) op zich laat wachten (dan verwacht). Deze aandachtspunten zijn voortgekomen uit gesprekken met representatieve vertegenwoordiging van keringbeheerders.  

De aandachtspunten zijn vertaald naar een zestal kritische succesfactoren (KSF's) die bepalen of een stap succesvol kan worden doorlopen:

• mensen,
• organisatie,
• instrumenten,
• governance,
• regelgeving en
• discours.

Uit de gesprekken en eerdere analyses zijn de volgende oorzaken welke leiden tot mogelijke vertraging of uitstel van de versterking van een kunstwerk naar voren gekomen:

• Gebrek aan informatie over het waterkerend kunstwerk kan leiden tot discussie over het oordeel van een waterkerend kunstwerk en de noodzaak om te versterken. 
• Waterkerende kunstwerken kunnen als complexe opgaves gezien worden binnen een dijkversterkingsproject wat kan leiden tot uitstel van versterking. 
• Onduidelijkheid over of hetgeen onderhoud, vervanging of versterking betreft kan leiden tot vertraging in het proces.
• Gebrek aan interne en/of externe capaciteit. 

Het advies is om in de tweede fase na te gaan welke handvatten geboden kunnen worden voor het omgaan met onzekerheden. De gesprekken hebben duidelijk gemaakt dat een solide veiligheidsoordeel ontbreekt, maar wel van belang is om vertraging of uitstel van een versterking door onenigheid over de noodzaak en urgentie te voorkomen.