...
Voor het waarborgen van de waterveiligheid van de Nederlandse kust en het beperken van de overstromingsrisico’s speelt kustonderhoud met zandsuppleties een cruciale rol. Dit project gaat beoogt nieuwe kennis en ervaring opleveren op te leveren om deze praktijk te verbeteren met het oog op de toekomst van het kustonderhoud. Dit is noodzakelijk gezien de uitdagingen bij versnelde zeespiegelstijging en toenemende weersextremen. Daarnaast worden ook verbeteringen gevraagd op het gebied van emissies (de ambitie is om het kustonderhoud in 2030 emissieloos uit te voeren) en de ecologische effecten van het winnen en suppleren van zand (onder andere in relatie tot stikstof, bodemleven en dynamisch duinbeheer). Het project bevat daarom kennisontwikkeling voor nieuwe kustonderhoudsconcepten, die op middellange termijn (komende 10-15 jaar) ingezet kunnen worden om de doelstelling van emissieloos suppleren en minder ecologische effecten te behalen. Deze kennis maakt Nederland tegelijkertijd beter voorbereid op (versnelde) zeespiegelstijging na 2050 met mogelijk grotere suppletiebehoefte.
Om het kustonderhoud op lange termijn uitvoerbaar te houden en innovaties te versnellen is samenwerking in de driehoek (overheid, bedrijfsleven, kennisinstellingen) cruciaal. Dit project wil hieraan beslissend bijdragen door het ontwerpen en evalueren van concrete alternatieven voor: (1) duurzame en opschaalbare onderhoudsconcepten o.a., locatie kustlangs en kustdwars, omvang, frequentie) en uitvoeringsmethoden (o.a. winnen, transporteren en aanbrengen van zand) voor het kustonderhoud en daarbij passend (2) duurzaam samenwerken in de driehoek op basis van slimme samenwerkings- en contractvormen.
We pakken dit aan via ‘het onderzoeken en onderbouwen van een concrete invulling, samenwerkings- en uitvraagvorm voor duurzaam kustonderhoud voor het kustvak IJmuiden-Texel voor een periode van 10-15 jaar die opschaalbaar is voor de lange termijn (na 2050)’. Het kustvak is gekozen omdat het veel fysische kenmerken bevat die representatief zijn voor de Nederlandse kust. Bovendien zal er in de komende jaren en in de verdere toekomst veel gesuppleerd worden. Het tijdvak sluit aan bij de termijn waarop de duurzaamheidsambities verwezenlijkt moeten worden. Het project doet gericht onderzoek naar het gedrag van het kustvak en onderhoudsconcepten en voegt hieraan het verbinden van de kennis, markt en overheid toe, evenals de focus op een duurzaam, emissievrij en klimaatbestendig kustonderhoud. Hierin onderscheidt het zich ten opzichte van lopende kennis- en uitvoeringsprogramma’s.
Hiertoe is onderzoek gedaan naar bouwstenen voor klimaatneutraal, natuurinclusief en opschaalbaar kustonderhoud. Het is uitgevoerd in een kennisalliantie van Rijkswaterstaat, de Vereniging van Waterbouwers, Ecoshape, Deltares en de TU Delft. Deze samenwerking is op zichzelf al een innovatie. Door samen te kijken vanuit verschillende vakgebieden (morfologie, ecologie, baggertechniek en aanbestedingswijzen) komen nieuwe oplossingen sneller in beeld. In het project is gewerkt met drie ‘bouwstenen’ voor kustonderhoud: suppletieconcepten; uitvoeringsmethoden; en samenwerkings- en contractvormen. Om de resultaten concreet en realistisch te laten zijn, is specifiek gekeken naar de toepassing langs de kust tussen IJmuiden en Texel.
Er zijn verschillende vormen van suppleties onderzocht: varianten van reguliere suppleties, megasuppleties en continue suppleties. Van de vele mogelijke uitvoeringsmethoden om emissies te beperken, bleken de emissiearme hopper (met LNG, biobrandstof en/of filters), de emissievrije ‘hopper van de toekomst’ met duurzame brandstof en de ‘Cablehopper’ het meest ver in de ontwikkeling. Voor kansrijke combinaties van deze suppletieconcepten en uitvoeringsmethoden zijn de morfologische ontwikkeling, ecologische effecten, milieu-impact en kosten bepaald. Hieruit blijkt onder andere dat de beste kansen voor een robuuste stap naar emissievrij kustonderhoud liggen in een traditioneel concept (de hopper) doorontwikkeld met een emissiearme of een emissievrije aandrijving.
Om de transitie naar klimaatneutraal, natuurinclusief en opschaalbaar kustonderhoud te stimuleren, zijn drie sporen uitgewerkt voor de samenwerking tussen de markt en de overheid: emissiearme uitvoering, emissievrije uitvoering en een ontwikkelspoor. Het werken langs deze drie sporen is nodig om gelijktijdig te zorgen voor de leverzekerheid van het kustlijnonderhoud op korte termijn en te werken aan de transitiesprong naar een duurzame uitvoering voor de langere termijn. Het beeld is dat de komende 15 jaar het grootste deel van de uitvoering van kustlijnzorg in spoor 1 en 2 zal plaatsvinden. De ambitie is dat spoor 1 rond 2030 samenvloeit met de emissievrije uitvoering van spoor 2. De spelers in de markt zullen zich hierop aan moeten passen.
De synthese geeft het inzicht dat het kustonderhoud momenteel met de reguliere typen suppleties prima op orde is en dat de inzet van andere, in het bijzonder grotere, suppleties in beeld komt als er aanvullende doelen mee gediend worden. Dat kan de behoefte aan een ruimtelijke ontwikkeling zijn in een kustvak, behoefte aan nieuw of ander natuurgebied, de wens om kennis te ontwikkelen met het oog op opschaling in de toekomst en/of innovatie in de markt een extra zet te geven. Daarbij kan gekeken worden naar de ervaringen bij de Zandmotor en de Hondsbossche duinen. Er is een kans om grotere (clusters van) suppleties te koppelen aan de transitie naar klimaatneutraal kustonderhoud. Grotere suppleties of clusters van reguliere onderhoudssuppleties bieden schaal om de transitiesprong naar emissievrij materieel mogelijk te maken. De beleidsmatige inpassing hiervan zou een combinatie kunnen zijn van het naar voren halen van kustonderhoud en van de maatschappelijke en ecologische meerwaarde die ontstaat. Aanbevolen wordt dit te ontwikkelen in combinatie met stakeholderparticipatie en kennisontwikkeling in een kennisalliantie. Een dergelijk Living Lab ligt logischerwijs in een kustvak met een terugkerende (grote) onderhoudsopgave en/of ruimtebehoefte voor gebruiksfuncties. Zo ontwikkelt Nederland tijdig kennis voor klimaatneutraal en opschaalbaar kustonderhoud. De concrete producten van het project zijn rapportages met kennis en “bouwstenen” voor duurzaam en opschaalbaar kustonderhoud. Deze kennis draagt bij aan de vragen uit prioriteit 39 over natuur-inclusieve en duurzame onderhoudsconcepten en de grenzen daarvan bij grotere sedimentbehoeftes in de toekomst. De bouwstenen zijn combinaties van onderhouds/suppletieconcepten en uitvoeringsmethoden met bijpassende samenwerkings- en contractvormen. Door deze bouwstenen concreet toe te passen op het kustvak IJmuiden-Texel brengen we de eindadviezen op een dusdanig concreet niveau dat direct vervolgstappen kunnen worden gezet (bijvoorbeeld in de vorm van een pilot of proeftuin). Daarnaast laten we zien waar deze bouwstenen kunnen worden toegepast elders langs de Nederlandse kust. Met deze concrete adviezen draagt het project bij aan zowel de korte termijn duurzaamheidsambitie (klimaatneutraal en natuur-inclusief kustonderhoud) als aan de opgaven op de langere termijn (opschaalbaar na 2050). Hiermee houden we Nederland veilig op een uitvoerbare en duurzame wijze.
Organisatie
Projectplan
Het projectplan zoals ingediend bij de TKI Deltatechnologie, kunt u hier downloaden.
...