Handelingsperspectief Klimaatadaptatie Landbouw Terschelling – Op weg naar robuuste productiviteit, waterbeheer en economie in een
landschap van hoge kwaliteit

Achtergrond

Het landelijk gebied staat onder druk door klimaatverandering en zeespiegelstijging. De verwachting is dat de beschikbaarheid van zoet water afneemt en de verzilting toeneemt, waardoor de productiviteit van de landbouw, de drinkwaterproductie en de natuur onder druk komen te staan. De noodzaak is hoog voor handelingsperspectieven rondom klimaatadaptatie. Als eiland is Terschelling bij uitstek geschikt als proeftuin doordat het  watersysteem duidelijk is afgebakend en het water, agrarische productie en natuur op een klein oppervlakte combineert. 
hebben zeer betrokken lokale ondernemers, bewoners en organisaties in dit project.

Doel en producten

Doel van het project is het ontwikkelen van economisch haalbare handelingsperspectieven voor de melkveehouderij op het eiland Terschelling, om deze te helpen om natuurinclusief en klimaatrobuust te worden, op basis van oplossingen in balans met het watersysteem, stabiele productie en het landschap passend in de bedrijfsvoering. Belangrijkste producten zijn alternatieve of aangepaste verdienmodellen voor de huidige ondernemers-veehouders en hun land. Nieuwe technieken voor meer water-zelfvoorzienendheid en stabiele productiviteit van het landbouwareaal en door nieuwe handelingsperspectieven en verdienmodellen stimuleren van (nieuwe) bedrijvigheid op het gebied van voedselproductie, voedselprocessing en –verkoop. Dit is gebaseerd op een gedeelde en breed onderschreven visie op het toekomstig landgebruik van het landelijk gebied op Terschelling.

Figuur. De samenhang van het grond -en oppervlaktewatersysteem (van duin naar polders) en alle invloeden op
het watersysteem dat we met de modellen proberen te simuleren. Het geeft aan welke watersysteemknoppen
je kan draaien (model als dashboard functie). (bron Deltares).

Activiteiten

Het project bestaat uit het aanpakken van waargenomen verdroging en verzilting in de weidegronden in proeven. Dit wordt ondersteund door een analyse vanuit het hele watersysteem en haar gebruikers, op basis van monitoring, (grond)watermodellen en analyses van klimaatscenario’s. Naast dat er meer inzicht wordt
gegeven hoe het water- en bodemsysteem werkt op Terschelling, wordt er expliciet kennis opgedaan samen met de private partijen over de kansen en effecten van de beproefde oplossingen op het landgebruik en daarmee over verdienmodellen (als incentive) voor lokale (agrarische) ondernemers en organisaties als onderdeel van een transitieproces. Samenwerking binnen een Living Lab setting met fysieke faciliteiten vormt de basis voor het ontwikkelen van een integrale en gedeelde visie, kennisdelen en betrekken van bewoners, bezoekers, docenten en studenten. 

Activiteiten voor Deltares zijn met name monitoring van het watersysteem, opzetten van een grondwatermodel van het eiland en doorrekenen van toekomstscenario's en handelingsperspectieven. 

Projectteam en partners

De coördinator van het onderzoek is Hogeschool Van Hall - Larenstein. De uitvoerende partijen zijn Deltares, Wageningen Economic Research en Hogeschool Van Hall - Larenstein.  Naast de kennisinstituten werken we in het project binnen een Living Lab setting samen met diverse publieke (Provincie Friesland, Wetterskip Fryslan, Gemeente Terschelling) en private partners (LTO, Vitens, Stichting de Zilte Smaak, DLF, Vogelbescherming Nederland, Agrarische Natuur Vereniging (ANV) Wadvogels, Staatsbosbeheer, Recreatie Vereniging Terschelling en lokale agrariërs. 

Aandacht voor het project in de Leeuwarder Courant, september 2022.