Versions Compared

Old Version 55

changes.mady.by.user Valesca Harezlak

Saved on

compared with

New Version 56

changes.mady.by.user Valesca Harezlak

Saved on

Key

  • This line was added.
  • This line was removed.
  • Formatting was changed.

home

scrollbar
Noordse woelmuis - Microtus oeconomus
Algemeen
 Section
 Column
width80%
 Algemene kenmerken 
 
 Naam 
 Wiki Markup
[home]
{scrollbar}

h1. Noordse woelmuis - _Microtus oeconomus_


h1. Algemeen
{section}{column:width=80%}
|| Algemene kenmerken || ||
| Naam 
 soort(en)groep 
 | 
 Noordse 
 
 woelmuis 
 
 - 
 _
Microtus 
 oeconomus_ |
| Regio | 
oeconomus
 Regio 
 Nederland, 
 
 Noord-Europa, 
 
 Noord-Azie, 
 
 Noord-Amerika 
 |
| Watersysteem | 
 Watersysteem 
 wetlands, 
 
 oevers, 
 
 meren 
 |
| Natuurparameter | zoogdieren |
| HR nr | H1340 |
| Factsheet opgemaakt door | 
 Natuurparameter 
 zoogdieren 
 HR nr 
 H1340 
 Factsheet opgemaakt door 
 K.E. 
 
 van 
 
 de 
 
 Wolfshaar; 
 
 V. 
 
 Harezlak
|{column}{column:width=20%}
| !woelmuis.jpg|thumbnail! |
| Foto: 
 Column
width20%
 Image Added 
 Foto: www.nioz.nl/vleet/ 
 |{column}{section}

h1. Habitat beschrijving

h3. Algemeen voorkomen

De noordse woelmuis komt in Nederland verspreid over het benedenrivierengebied en het veenweidegebied voor. De habitat wordt gekenmerkt door een dynamisch milieu met wisselende waterstanden en redelijk hoge bedekkingsgraad aan vegetatie. De soort heeft een duidelijke voorkeur voor natte terreinen, zoals rietland, moeras, drassige hooilanden, vochtige duinvalleien [#1] en hoge vegetaties met vooral grasachtige planten [#4]. Echter, de gebieden moeten noch te open noch te dichtbegroeid zijn [#5]. Doordat de noordse woelmuis geen watervrees heeft, kan hij goed eilandjes bereiken, waar hij dan vaak als enige woelmuissoort voorkomt. 
De noordse woelmuis ondervindt concurrentie van de aardmuis. De heersende omgevingscondities bepalen welk van de twee soorten voorkomt [#1]. Wanneer de aardmuis aanwezig is in een gebied waar ook de noordse woelmuis aanwezig is, dan verandert de habitatgeschiktheid van de noordse woelmuis. De noordse woelmuis heeft een voordeel op de aardmuis wanneer er winterinundatie van het leefgebied voorkomt [#6], omdat de noordse woelmuis, in tegenstelling tot de aardmuis, een goede zwemmer is (tot 1000 m). Verder heeft de noordse woelmuis ook over land een hogere mobiliteit (tot ca 3200 m) dan de aardmuis. Dit verschil heeft betekenis voor de morfologie van een plaats: wanneer er in de omgeving vluchtplaatsen aanwezig zijn dan is dit voordelig voor de aardmuis, welke zich bij een hoger waterpeil snel in veiligheid kan brengen en bij een dalend waterpeil de omgeving weer snel kan koloniseren. De omgekeerde situatie is ook waar: wanneer er nauwelijks vluchtplaatsen zijn, dan zal de noordse woelmuis voordeel hebben [#5].
Opgemerkt dient te worden dat dit een sterk vermoeden is en dat er nog geen data beschikbaar is die dit vermoeden kunnen bevestigen of ontkennen [#6].

h3. Voedselhabitat en strategie

De noordse woelmuis eet voornamelijk scheuten van (water) planten zoals bies [#1], maar ook zaden, schors en wortels van andere planten [#7].

h3. Reproductie en migratie

De noordse woelmuis is territoriaal, waarbij het territorium voor mannetjes zo'n 20 vierkante meter beslaat. De actieradius wordt op ongeveer 500 meter per dag geschat [#6]. In Nederland, Duitsland en Oosterijk duurt het voortplantingsseizoen van april tot oktober. In noordelijker streken duurt het voortplantingsseizoen van mei tot september [#2]. 

h3. Leeftijd en mortaliteit

De noordse woelmuis wordt zo'n 1.5 jaar oud [#2]

h1. Dosis-effect relaties
{section}{column:width=50%}
{chart:type=bar|title=Inundatie|xlable= Inundatie |ylabel=HGI|dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false}
||Inundatie|HGI||
| winterinundatie | 0.7 |
| zomerinundatie | 0 |
| geen inundatie| 1 |
{chart}

De noordse woelmuis kan, door zijn goede zwemvermogen, winterinundatie het hoofd bieden. Echter, wanneer een holletje onder water loopt is de kans aanwezig dat de woelmuis verdrinkt, maar overleving is ook goed mogelijk. Inundatie buiten het winterseizoen leidt tot sterfte van jongen omdat deze nog niet goed kunnen zwemmen [#6]. 

{column}
{column:width=50%}
{chart:type=bar|title=Inundatie bij aanwezigheid Aardmuis|xlable= Inundatie |ylabel=HGI|dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false}
||Inundatie bij aanwezigheid aardmuis||HGI||
| ja | 0.7 |
| nee | 0 |
{chart}
{column} {section}

{section}{column:width=50%}
{chart:type=bar|title=Vegetatietypen |xlabel=vegetatiesuccessie|yLabel=HGI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false}
||vegetatiesuccessie||HGI||
|vochtig rietland|1|
|drogere riet-ruigtes|0.8|
| nat schraalgrasland, rietland, ruigte |0.7 |
| bloemrijk grasland, open begroeiingen | 0.4 |
|overige vegetaties|0|
{chart}
Referentie: [#3], [#5]

NB: De informatie over vegetatie is in het Volkerak-Zoommeer project afkomstig uit de waterplantenmodule (oevervegetatie, HSI > 0.5) en de ecotopenkaart (verspreiding riet-ruigtes). Binnen de IJsselmeervalidatie is gebruik gemaakt van een ecotopenkaart, eerder gebruikt in het project: Seizoensgebonden Peilen IJsselmeer [#8].
{column}{column:width=50%}

{chart:type=line|title=Areaal grootte |xlabel=areaal (m2)|yLabel=HGI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false}
||areaal (m2)||HGI||
|0|0|
|500|0.05|
|2000|0.1|
|75000|1|
|100000|1|
{chart}
Referentie: [#3]
NB: voor een vitale populatie (50 mannetjes en 100 vrouwtjes) is een gebied nodig (met geschikte vegetatie) van 75000 m2. Kleinere arealen kunnen als tijdelijk leefgebied fungeren [#6]{column}{section}
{column:width = 50%}
Habitat beschrijving
Algemeen voorkomen
De noordse woelmuis komt in Nederland verspreid over het benedenrivierengebied en het veenweidegebied voor. De habitat wordt gekenmerkt door een dynamisch milieu met wisselende waterstanden en redelijk hoge bedekkingsgraad aan vegetatie. De soort heeft een duidelijke voorkeur voor natte terreinen, zoals rietland, moeras, drassige hooilanden, vochtige duinvalleien #1 en hoge vegetaties met vooral grasachtige planten #4. Echter, de gebieden moeten noch te open noch te dichtbegroeid zijn #5. Doordat de noordse woelmuis geen watervrees heeft, kan hij goed eilandjes bereiken, waar hij dan vaak als enige woelmuissoort voorkomt. 
 De noordse woelmuis ondervindt concurrentie van de aardmuis. De heersende omgevingscondities bepalen welk van de twee soorten voorkomt #1. Wanneer de aardmuis aanwezig is in een gebied waar ook de noordse woelmuis aanwezig is, dan verandert de habitatgeschiktheid van de noordse woelmuis. De noordse woelmuis heeft een voordeel op de aardmuis wanneer er winterinundatie van het leefgebied voorkomt #6, omdat de noordse woelmuis, in tegenstelling tot de aardmuis, een goede zwemmer is (tot 1000 m). Verder heeft de noordse woelmuis ook over land een hogere mobiliteit (tot ca 3200 m) dan de aardmuis. Dit verschil heeft betekenis voor de morfologie van een plaats: wanneer er in de omgeving vluchtplaatsen aanwezig zijn dan is dit voordelig voor de aardmuis, welke zich bij een hoger waterpeil snel in veiligheid kan brengen en bij een dalend waterpeil de omgeving weer snel kan koloniseren. De omgekeerde situatie is ook waar: wanneer er nauwelijks vluchtplaatsen zijn, dan zal de noordse woelmuis voordeel hebben #5.
 Opgemerkt dient te worden dat dit een sterk vermoeden is en dat er nog geen data beschikbaar is die dit vermoeden kunnen bevestigen of ontkennen #6.
Voedselhabitat en strategie
De noordse woelmuis eet voornamelijk scheuten van (water) planten zoals bies #1, maar ook zaden, schors en wortels van andere planten #7.
Reproductie en migratie
De noordse woelmuis is territoriaal, waarbij het territorium voor mannetjes zo'n 20 vierkante meter beslaat. De actieradius wordt op ongeveer 500 meter per dag geschat #6. In Nederland, Duitsland en Oosterijk duurt het voortplantingsseizoen van april tot oktober. In noordelijker streken duurt het voortplantingsseizoen van mei tot september #2. 
Leeftijd en mortaliteit
De noordse woelmuis wordt zo'n 1.5 jaar oud #2
Dosis-effect relaties
 Section
 Column
width50%
 Chart
ylabelHGI
dataDisplaytrue
legendfalse
xlableInundatie
typebar
titleInundatie
dataOrientationvertical
Inundatie
HGI
 winterinundatie 
 0.7 
 zomerinundatie 
 0 
 geen inundatie
 1 
De noordse woelmuis kan, door zijn goede zwemvermogen, winterinundatie het hoofd bieden. Echter, wanneer een holletje onder water loopt is de kans aanwezig dat de woelmuis verdrinkt, maar overleving is ook goed mogelijk. Inundatie buiten het winterseizoen leidt tot sterfte van jongen omdat deze nog niet goed kunnen zwemmen #6. 
 Column
width50%
 Chart
ylabelHGI
dataDisplaytrue
legendfalse
xlableInundatie
typebar
titleInundatie bij aanwezigheid Aardmuis
dataOrientationvertical
Inundatie bij aanwezigheid aardmuis
HGI
 ja 
 0.7 
 nee 
 0 
 Section
 Column
width50%
 Chart
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelvegetatiesuccessie
typebar
titleVegetatietypen
dataOrientationvertical
yLabelHGI
vegetatiesuccessie
HGI
vochtig rietland
1
drogere riet-ruigtes
0.8
 nat schraalgrasland, rietland, ruigte 
0.7 
 bloemrijk grasland, open begroeiingen 
 0.4 
overige vegetaties
0
Referentie: #3, #5
NB: De informatie over vegetatie is in het Volkerak-Zoommeer project afkomstig uit de waterplantenmodule (oevervegetatie, HSI > 0.5) en de ecotopenkaart (verspreiding riet-ruigtes). Binnen de IJsselmeervalidatie is gebruik gemaakt van een ecotopenkaart, eerder gebruikt in het project: Seizoensgebonden Peilen IJsselmeer #8.
 Column
width50%
 Chart
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelareaal (m2)
typeline
titleAreaal grootte
dataOrientationvertical
yLabelHGI
areaal (m2)
HGI
0
0
500
0.05
2000
0.1
75000
1
100000
1
Referentie: #3
 NB: voor een vitale populatie (50 mannetjes en 100 vrouwtjes) is een gebied nodig (met geschikte vegetatie) van 75000 m2. Kleinere arealen kunnen als tijdelijk leefgebied fungeren #6
 Column
width50%
 Wiki Markup


De totale habitat geschiktheid wordt als volgt berekend:

if(HSI_Inundatie<1, min(HSI_Inundatie,HSI_Aardm,HSI_Vegetatie), HSI_Vegetatie)

Als de geschiktheid voor Inundatie gelijk is aan 1 dan

{flowchart}graph[
rankdir=LR]
nodesep=0.5
"node0" [
label = "Inundatie|Vegetatietype"
shape = "record"
];

"node3" [
label = "Areaal grootte"
shape = "record"
];

"node0":f1-> "node3" [style=italic,label="minimum"]
[
id = 2
];

"node4" [
label = "HGI totaal"
shape = "record"
];

"node3":f1-> "node4" 
[
id = 3
];

{flowchart}

Als de geschiktheid voor inundatie kleiner is dan 1, dan moet ook gekeken worden of de aardmuis aanwezig is:

{flowchart}graph[
rankdir=LR]
nodesep=0.5
"node0" [
label = "Inundatie|Aardmuis|Vegetatietype"
shape = "record"
];

"node3" [
label = "Areaal grootte"
shape = "record"
];

"node4" [
label = "HGI totaal"
shape = "record"
];

"node0":f1-> "node3" [style=italic,label="minimum"]
[
id = 2
];

"node3":f1-> "node4" 
[
id = 2
];

{flowchart}



h1. Onzekerheid en validatie

 De rekenregels zijn gevalideerd op de Makkumer Waarden, waarbij een goede habitatgeschiktheid werd gesteld op een waarde van 0.7 en hoger.

|Hit rate | 0.83 |
|False alarm | 0,31 |
|afwezigheid goed voorspeld | 0.69|
|afwezigheid fout voorspeld | 0.17 | 


h1. Opmerkingen en aanbevelingen

Zoals opgemerkt is er niet met volstrekte zekerheid te zeggen of de noordse woelmuis concurrentie ondervindt van de aardmuis. Echter, omdat er wel sterke vermoedens hierover zijn, wordt in de opzet voor het HABITAT model voor de noordse woelmuis wel de concurrentie van de aardmuis meegenomen. Wanneer uit onderzoek blijkt dat er geen sprake is van concurrentie tussen deze twee soorten, dan zal de rekenregel voor de aardmuis uit het model verwijdert worden. 
Met betrekking tot vluchtplaatsen wanneer inundatie plaats heeft: hiervoor is nog geen model beschikbaar.

h1. Toepasbaarheid

Andere standplaatsfactoren zoals begrazingsdruk, maaibeheer en voedselrijkdom zijn ook van belang voor de mate van voorkomen van de Noordse Woelmuis. Omdat deze factoren niet veranderen onder invloed van de verschillende varianten in studie [#4] zijn ze niet van invloed op de uitkomst van de habitatanalyse in deze studie. Wel kan in het doorrekenen van toekomstscenario's hier rekeningen mee worden gehouden.

h1. Voorbeeld project

Habitat analyse in het kader van de Planstudie/MER voor Krammer, Volkerak en Zoommeer. WL report Q4015. 2006

h1. Referenties

1 {anchor:1} Haasnoot, M. en Van de Wolfshaar, K.E.. Habitat analyse in het kader van de Planstudie/MER voor Krammer, Volkerak en Zoommeer. WL report Q4015. 2006
2 {anchor:2} [
{section} {column:width=10%}
|| !Meetdata.bmp! | thumb|100px|Caption||

 Column
width10%
 Image Added 
 Section
Opmerkingen en aanbevelingen
Zoals opgemerkt is er niet met volstrekte zekerheid te zeggen of de noordse woelmuis concurrentie ondervindt van de aardmuis. Echter, omdat er wel sterke vermoedens hierover zijn, wordt in de opzet voor het HABITAT model voor de noordse woelmuis wel de concurrentie van de aardmuis meegenomen. Wanneer uit onderzoek blijkt dat er geen sprake is van concurrentie tussen deze twee soorten, dan zal de rekenregel voor de aardmuis uit het model verwijdert worden. 
 Met betrekking tot vluchtplaatsen wanneer inundatie plaats heeft: hiervoor is nog geen model beschikbaar.
Toepasbaarheid
Andere standplaatsfactoren zoals begrazingsdruk, maaibeheer en voedselrijkdom zijn ook van belang voor de mate van voorkomen van de Noordse Woelmuis. Omdat deze factoren niet veranderen onder invloed van de verschillende varianten in studie #4 zijn ze niet van invloed op de uitkomst van de habitatanalyse in deze studie. Wel kan in het doorrekenen van toekomstscenario's hier rekeningen mee worden gehouden.
Voorbeeld project
Habitat analyse in het kader van de Planstudie/MER voor Krammer, Volkerak en Zoommeer. WL report Q4015. 2006
Referenties
1 
 Anchor
1
1
 Haasnoot, M. en Van de Wolfshaar, K.E.. Habitat analyse in het kader van de Planstudie/MER voor Krammer, Volkerak en Zoommeer. WL report Q4015. 2006
 2 
 Anchor
2
2
http://nl.wikipedia.org/wiki/Noordse_woelmuis
...

 3 
...
 Anchor
3
3
 Hollander, 
...
 H. 
...
 en 
...
 J.O. 
...
 Reinhold. 
...
 1999. 
...
 HSI-Modellen 
...
 voor 
...
 5 
...
 oevergebonden 
...
 zoogdiersoorten. 
...
 Voorlopige 
...
 versie 
...
 op 
...
 basis 
...
 van 
...
 de 
...
 huidige 
...
 ecologische 
...
 kennis. 
...
 Rijkswaterstaat 
...
 Dienst 
...
 Weg 
...
 en 
...
 Waterbouwkunde. 
...
 DWW 
...
 Rapport 
...
 W-DWW-99-011.
...

 4 
...
 Anchor
4
4
http://www.minlnv.nl/natura2000
...
Image Added
 5 
...
 Anchor
5
5
 La Haye, M., 
...
 J.M. 
...
 Drees 
...
 en 
...
 R.C. 
...
 van 
...
 Apeldoorn: 
...
 "Beheerplan 
...
 Noordse 
...
 Woelmuis". 
...
 Ministerie 
...
 van 
...
 LNV, 
...
 2004
...

 6 
...
 Anchor
6
6
 Mondelinge communicatie met Noordse woelmuis-expert 
...
 van 
...
 de 
...
 zoogdiervereniging.
...

 7 
...
 Anchor
7
7
http://www.zoogdiervereniging.nl/node/261
...

 8 
...
 Anchor
8
8
 Haasnoot, 
...
 M., 
...
 Kranenbarg, 
...
 J. 
...
 en 
...
 van 
...
 Buren, 
...
 R.. 
...
 Seizoensgebonden 
...
 peilen 
...
 in 
...
 het 
...
 IJsselmeergebied. 
...
 WL 
...
 report 
...
 Q3889. 
...
 2005