Versions Compared

Key

  • This line was added.
  • This line was removed.
  • Formatting was changed.
Comment: Migration of unmigrated content due to installation of a new plugin

home

scrollbar

Watergentiaan - Nymphoides peltata

Algemeen

Section
Column
width80%

Algemene kenmerken

 

Naam

Wiki Markup
[home] {scrollbar} h1. Watergentiaan - _Nymphoides peltata_ h1. Algemeen {section}{column:width=80%} || Algemene kenmerken || || | Naam

soort(en)groep

|

Watergentiaan

-

_

Nymphoides

peltata_ | | Regio |

peltata

Regio

Nederland,

Europa

| | Watersysteem |

Watersysteem

meren,

kolken,

kleiputten,

plassen,

petgaten,

sloten,

kanalen

en

vaarten | | Natuurparameter | macrofyten | | Factsheet opgemaakt door |

vaarten

Natuurparameter

macrofyten

Factsheet opgemaakt door

M.P.

Weeber

|{column} {column:width=20%} | !Watergentiaan bomennederland.files.wordpress.com.jpg|thumbnail! | | [

Column
width20%
] | {column}{section} h1. Habitat beschrijving h3. Algemeen voorkomen De watergentiaan komt voor in de laagveen- en rivierkleigebieden van Nederland. Daarbuiten is de soort zeldzaam. In het rivierkleigebied komt de soort voor in oude rivierlopen, die veelal in verbinding staan met de rivier, en langs oevers van kolken en kleiputten. Daarnaast wordt de soort aangetroffen in mesotrofe plassen, petgaten, sloten, kanalen en vaarten [#1]. Watergentiaan is een waterplant met ovaalronde, hartvormige ingesneden bladeren die op het wateroppervlak drijven. De bloemen van de watergentiaan zijn geel en waar de watergentiaan domineert wordt hij gerekend tot de associatie Nymphoidetum peltatae. De watergentiaan kan zeer vertakt tientalle vierkante meters beslaan en overwinterd ondergronds met behulp van zijn wortelstok en korte loten. De biomassa is maximaal in de maanden juli- augustus, wanneer de watergentiaan met zijn blad 60-70% van het wateroppervlak kan bedekken [#1]. Watergentiaan komt op na het pionierstadium met fonteinkruiden. Watergentiaan zelf wordt echter na enkele jaren, naarmate het organisch materiaal op de bodem toeneemt, verdrongen door gele plomp (_Nuphar lutea_). Echter waar de watergentiaan in kolken en rivierarmen, die regelmatig overstromen door de naast gelegen rivier, voorkomt kan de soort zich standhouden doordat het organisch materiaal dat zich verzamelt op de waterbodem wordt weggespoeld. Door uitbaggering kan de watergentiaan zich ook langdurig in sloten en kanalen handhaven [#1]. Als de watergentiaan voorkomt is dit vaak samen met veenwortel (_Polygonum amphibium_), stijve waterranonkel (_Ranunculus circinatus_), smalle waterpest (_Elodea nuttallii_), schedefonteinkruid (_Potamogeton pectinatus_), glazig fonteinkruid (_Potamogeton lucens_) en veelwortelig kroos (_Spirodella polyrhiza_) [#1]. h3. Milieurandvoorwaarden De watergentiaan geeft voorkeur aan locaties die onderhevig zijn aan enige invloed van de wind [#1]. Doordat de bladeren boven het wateroppervlak uit moeten komen, komt de watergentiaan alleen in de oeverzone voor. Door de flexibele en lange stengel kan de soort peildynamiek tot op bepaalde hoogte goed verdragen, echter bij droogval is het van belang dat de bodem en de wortelstokken vochtig blijven. De soort is zoutmijdend, maar kan zich in zeer licht brakke situaties handhaven [#1]. De watergentiaan beschikt niet over veel reservemateriaal in de wortelstokken, zoals de gele plomp en waterlellie (_Nymphaea alba_). Hierdoor is helder water van belang wanneer de jonge scheuten naar het wateroppervlak toe groeien en is de plant niet goed bestand tegen slechte (troebele) omstandigheden in het voorjaar [#1]. De watergentiaan heeft enige voorkeur voor veen en kleibodems, waarbij het van belang is dat het organisch gehalte niet te hoog wordt [#1]. h1. Dosis-effect relaties h3. Stroomschema Het standplaatsmodel maakt onderscheid in de watersystemen meren, strangen en rivieren. || watersysteem || omschrijving || afbakening || | meren | hiertoe worden alle stagnante wateren gerekend met een relatief geringe peildynamiek | stroomsnelheid < 0.1 m/s, amplitude waterpeil < 50 cm | | strangen | hiertoe worden alle strangen gerekend met een relatief hoge peildynamiek | de wateren in de uiterwaard, die periodiek onder directe invloed staan van de rivier | | rivieren | hiertoe worden alle wateren of trajecten van een waterloop met langzaamstromend water gerekend | stroomsnelheid 0.1 - 0.3 m/s | \\{flowchart}graph[ rankdir=LR] nodesep=0.5 "node0" [ label = " SI Meer Watergentiaan | SI Strang Watergentiaan | SI Rivier Watergentiaan " shape = "record" ]; "node3" [ label = "SI Watergentiaan" shape = "record" ]; "node0":f1-> "node3" [style=italic,label="gemiddelde"] [ id = 2 ]; {flowchart} \\ \\{flowchart}graph[ rankdir=LR] nodesep=0.5 "node0" [ label = " Waterdiepte | Windwerking | Substraat | Helderheid | Zuurgraad | Chloridegehalte | Calciumgehalte | Eutrofiegraad " shape = "record" ]; "node3" [ label = "SI Watergentiaan (Meer)" shape = "record" ]; "node0":f1-> "node3" [style=italic,label="minimum"] [ id = 2 ]; {flowchart} \\ \\{flowchart}graph[ rankdir=LR] nodesep=0.5 "node0" [ label = " Waterdiepte | Peildynamiek | Windwerking | Substraat | Helderheid | Zuurgraad | Chloridegehalte | Calciumgehalte | Eutrofiegraad " shape = "record" ]; "node3" [ label = "SI Watergentiaan ( Strang )" shape = "record" ]; "node0":f1-> "node3" [style=italic,label="minimum"] [ id = 2 ]; {flowchart} \\ \\{flowchart}graph[ rankdir=LR] nodesep=0.5 "node0" [ label = " |Stroomsnelheid | Waterdiepte | Peildynamiek | Substraat | Helderheid | Zuurgraad | Chloridegehalte | Calciumgehalte | Eutrofiegraad " shape = "record" ]; "node3" [ label = "SI Watergentiaan ( Strang )" shape = "record" ]; "node0":f1-> "node3" [style=italic,label="minimum"] [ id = 2 ]; {flowchart} \\ h3. Dosis-effectdiagrammen {section} {column:width=50%} {chart:type=xyline|title=Stroomsnelheid|xlabel=gem. stroomsnelheid (m/s)|yLabel=HGI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false} || gem. stroomsnelheid (m/s) || HGI || |0|1| | 0.1 | 1 | | 0.2 | 0.6 | |0.3|0.2| | 0.4 | 0 | |0.5|0| {chart} Referentie: [#1] {column}{column:width=50%} {chart:type=xyline|title=Waterdiepte|xlabel=gem. waterdiepte (m)|yLabel=SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || gem. waterdiepte (m) || SI || |0|0.2| | 0.5 | 1 | | 1.5 | 0.8 | | 2.0 | 0.4 | | 2.5 | 0.2 | | 3.0 | 0.2 | | 3.5 | 0 | |4|0| {chart} Referentie: [#1] {column}{section}{section} {column:width=50%} {chart:type=XYline|title=Peildynamiek|xlabel= max. amplitude rivierpeil (m)|yLabel= SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || max. amplitude rivierpeil (m) || SI || | 0 | 1 | | 5 | 1 | | 8 | 0 | | 9 | 0 | {chart} Referentie: [#1] NB. De maximale amplitude wordt bepaalt als het verschil in het rivierpeil behorende bij de hoogwaterafbvoer (komt gem. 1 dag/jaar voor) en de laagwaterafvoer (komt gem. 5 dagen/jaar voor). {column} {column:width=50%} {chart:type=bar|title=Overstroming|xlabel= gem. overstroming (dagen/jaar)|yLabel=SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || gem. overstroming (dagen/jaar) ||SI|| | <20 | 0.5 | | 20 - 40 | 1 | | > 40 | 0 | {chart} Referentie: [#1] NB. Het gaat hierbij om het gemiddeld aantal dagen per jaar dat de uiterwaard via het water in direct contact staat met de rivier, dus als het ware door de rivier wordt overstroomt. {column}{section}{section} {column:width=100%} {chart:type=XYline|title=Zuurgraad|xlabel=zuurgraad (pH)|yLabel=SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || zuurgraad (pH) ||SI|| | 5 | 0 | | 6.5 | 0 | | 7.5 | 1 | | 8.5 | 1 | | 10 | 0 | {chart} Referentie: [#1] {column} {column:width=100%} {chart:type=XYline|title=Helderheid|xlabel= doorzicht (cm)|yLabel=SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || doorzicht (cm) ||SI|| | 0 | 0 | | 25 | 0 | | 50 | 0.8 | | 75 | 1 | | 100 | 1 | {chart} Referentie: [#1] {column}{section}{section} {column:width=100%} {chart:type=bar|title=Eutrofiegraad|xlabel= voedselrijkheid (klasse)|yLabel=SI |dataDisplay=false|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || voedselrijkheid (klasse) || SI || | voedselarm | 0.2 | | matig voedselrijk | 0.6 | | voedselrijk | 1 | | zeer voedselrijk | 1 | | extreem voedselrijk | 0.4 | {chart} || voedselrijkheid (klasse) || ortho-fosfaatgehalte (mg P/L) || totaal-stikstofgehalte (mg N/L) || SI || | voedselarm | < 0.03 | < 0.5 | 0.2 | | matig voedselrijk | 0.03 - 0.08 | 0.5 - 1.0 | 0.6 | | voedselrijk | 0.09 - 0.15 | 1.0 - 2.0 | 1 | | zeer voedselrijk | 0.16 - 0.25 | 2.0 - 5.0 | 1 | | extreem voedselrijk | > 0.25 | > 5.0 | 0.4 | Referentie: [#1] {column} {column:width=50%} {chart:type=bar|title=Chloridegehalte|xlabel= chloridegehalte (mg/l)|yLabel=SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || chloridegehalte (mg/l) || SI|| | 0 | 1 | | 100 | 1 | | 150 | 0.9 | | 200 | 0.7 | | 250 | 0.4 | | 300 | 0.2 | | 350 | 0 | | 400 | 0 | {chart} Referentie: [#1] {column}{section}{section} {column:width=50%} {chart:type=XYline|title=Calciumgehalte|xlabel= calciumgehalte (mg/l)|yLabel=SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || calciumgehalte (mg/l) || SI|| | 0 | 0 | | 10 | 0 | | 20 | 1 | | 30 | 1 | {chart} Referentie: [#1] NB. Watergentiaan groeit in bicarbonaatrijk water. Calcium is essentieel voor de watergentiaan [#1]. {column} {column:width=50%} {chart:type=bar|title=Substraat|xlabel=organsiche stofgehalte (%)|yLabel=SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || organsiche stofgehalte (%) ||SI|| | < 10 | 1 | | 10 - 25 | 0.5 | | > 25 | 0 | {chart} Referentie: [#1] {column}{section{section} {column:width=50%} {chart:type=XYline|title=Windwerking|xlabel= strijklengte (m)|yLabel=SI |dataDisplay=true|dataOrientation=vertical|legend=false|xlabelOrientation=vertical} || strijklengte (m) || SI|| | 0 | 1 | | 1000 | 1 | | 2000 | 0 | | 3000 | 0 | {chart} Referentie: [#1] NB. Het gaat hierbij om de strijklengte gemten voor de zuidwestenwind (algemene windrichting in Nederland). Hierbij wordt de methode van Valg gebruikt [#1]. {column}{column:width=50%}{column}{section} h1. Onzekerheid en validatie (!) Deze dosis-effect relaties zijn niet gevalideerd. De dosis-effect relaties zijn samengesteld aan de hand van een literatuuronderzoek [#1] h1. Toepasbaarheid Deze dosis-effect relaties zijn toepasbaar op allerlei zoete wateren, stagnant tot langzaamstromend en niet droogvallend, zoals meren, plassen, petgaten, sloten, weteringen, vaarten, kanalen, boezems, stadsgrachten, stadsvijvers, laaglandbeken, rivieren, oude meanders, kleiputten en wielen. h1. Voorbeeld project Er is geen voorbeeld project h1. Referenties 1 {anchor:1} Duel, H., Specken, B. (1994) Standplaatsmodel Watergentiaan: een model voor het analyseren van de standplaatskwaliteit van wateren voor vegetaties met watergentiaan (Nymphoides peltata). INRO-TNO, Afdeling Planning, Delft. februari 1994

Habitat beschrijving

Algemeen voorkomen

De watergentiaan komt voor in de laagveen- en rivierkleigebieden van Nederland. Daarbuiten is de soort zeldzaam. In het rivierkleigebied komt de soort voor in oude rivierlopen, die veelal in verbinding staan met de rivier, en langs oevers van kolken en kleiputten. Daarnaast wordt de soort aangetroffen in mesotrofe plassen, petgaten, sloten, kanalen en vaarten #1.

Watergentiaan is een waterplant met ovaalronde, hartvormige ingesneden bladeren die op het wateroppervlak drijven. De bloemen van de watergentiaan zijn geel en waar de watergentiaan domineert wordt hij gerekend tot de associatie Nymphoidetum peltatae. De watergentiaan kan zeer vertakt tientalle vierkante meters beslaan en overwinterd ondergronds met behulp van zijn wortelstok en korte loten. De biomassa is maximaal in de maanden juli- augustus, wanneer de watergentiaan met zijn blad 60-70% van het wateroppervlak kan bedekken #1.

Watergentiaan komt op na het pionierstadium met fonteinkruiden. Watergentiaan zelf wordt echter na enkele jaren, naarmate het organisch materiaal op de bodem toeneemt, verdrongen door gele plomp (Nuphar lutea). Echter waar de watergentiaan in kolken en rivierarmen, die regelmatig overstromen door de naast gelegen rivier, voorkomt kan de soort zich standhouden doordat het organisch materiaal dat zich verzamelt op de waterbodem wordt weggespoeld. Door uitbaggering kan de watergentiaan zich ook langdurig in sloten en kanalen handhaven #1.

Als de watergentiaan voorkomt is dit vaak samen met veenwortel (Polygonum amphibium), stijve waterranonkel (Ranunculus circinatus), smalle waterpest (Elodea nuttallii), schedefonteinkruid (Potamogeton pectinatus), glazig fonteinkruid (Potamogeton lucens) en veelwortelig kroos (Spirodella polyrhiza) #1.

Milieurandvoorwaarden

De watergentiaan geeft voorkeur aan locaties die onderhevig zijn aan enige invloed van de wind #1. Doordat de bladeren boven het wateroppervlak uit moeten komen, komt de watergentiaan alleen in de oeverzone voor. Door de flexibele en lange stengel kan de soort peildynamiek tot op bepaalde hoogte goed verdragen, echter bij droogval is het van belang dat de bodem en de wortelstokken vochtig blijven. De soort is zoutmijdend, maar kan zich in zeer licht brakke situaties handhaven #1.

De watergentiaan beschikt niet over veel reservemateriaal in de wortelstokken, zoals de gele plomp en waterlellie (Nymphaea alba). Hierdoor is helder water van belang wanneer de jonge scheuten naar het wateroppervlak toe groeien en is de plant niet goed bestand tegen slechte (troebele) omstandigheden in het voorjaar #1. De watergentiaan heeft enige voorkeur voor veen en kleibodems, waarbij het van belang is dat het organisch gehalte niet te hoog wordt #1.

Dosis-effect relaties

Stroomschema

Het standplaatsmodel maakt onderscheid in de watersystemen meren, strangen en rivieren.

watersysteem

omschrijving

afbakening

meren

hiertoe worden alle stagnante wateren gerekend met een relatief geringe peildynamiek

stroomsnelheid < 0.1 m/s, amplitude waterpeil < 50 cm

strangen

hiertoe worden alle strangen gerekend met een relatief hoge peildynamiek

de wateren in de uiterwaard, die periodiek onder directe invloed staan van de rivier

rivieren

hiertoe worden alle wateren of trajecten van een waterloop met langzaamstromend water gerekend

stroomsnelheid 0.1 - 0.3 m/s









Dosis-effectdiagrammen

Section
Column
width50%
Chart
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelgem. stroomsnelheid (m/s)
titleStroomsnelheid
dataOrientationvertical
typexyline
yLabelHGI

gem. stroomsnelheid (m/s)

HGI

0

1

0.1

1

0.2

0.6

0.3

0.2

0.4

0

0.5

0

Referentie: #1

Column
width50%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelgem. waterdiepte (m)
titleWaterdiepte
dataOrientationvertical
typexyline
yLabelSI

gem. waterdiepte (m)

SI

0

0.2

0.5

1

1.5

0.8

2.0

0.4

2.5

0.2

3.0

0.2

3.5

0

4

0

Referentie: #1

Section
Column
width50%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelmax. amplitude rivierpeil (m)
titlePeildynamiek
dataOrientationvertical
typeXYline
yLabelSI

max. amplitude rivierpeil (m)

SI

0

1

5

1

8

0

9

0

Referentie: #1
NB. De maximale amplitude wordt bepaalt als het verschil in het rivierpeil behorende bij de hoogwaterafbvoer (komt gem. 1 dag/jaar voor) en de laagwaterafvoer (komt gem. 5 dagen/jaar voor).

Column
width50%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelgem. overstroming (dagen/jaar)
titleOverstroming
dataOrientationvertical
typebar
yLabelSI

gem. overstroming (dagen/jaar)

SI

<20

0.5

20 - 40

1

> 40

0

Referentie: #1
NB. Het gaat hierbij om het gemiddeld aantal dagen per jaar dat de uiterwaard via het water in direct contact staat met de rivier, dus als het ware door de rivier wordt overstroomt.

Section
Column
width100%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelzuurgraad (pH)
titleZuurgraad
dataOrientationvertical
typeXYline
yLabelSI

zuurgraad (pH)

SI

5

0

6.5

0

7.5

1

8.5

1

10

0

Referentie: #1

Column
width100%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabeldoorzicht (cm)
titleHelderheid
dataOrientationvertical
typeXYline
yLabelSI

doorzicht (cm)

SI

0

0

25

0

50

0.8

75

1

100

1

Referentie: #1

Section
Column
width100%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplayfalse
legendfalse
xlabelvoedselrijkheid (klasse)
titleEutrofiegraad
dataOrientationvertical
typebar
yLabelSI

voedselrijkheid (klasse)

SI

voedselarm

0.2

matig voedselrijk

0.6

voedselrijk

1

zeer voedselrijk

1

extreem voedselrijk

0.4

voedselrijkheid (klasse)

ortho-fosfaatgehalte (mg P/L)

totaal-stikstofgehalte (mg N/L)

SI

voedselarm

< 0.03

< 0.5

0.2

matig voedselrijk

0.03 - 0.08

0.5 - 1.0

0.6

voedselrijk

0.09 - 0.15

1.0 - 2.0

1

zeer voedselrijk

0.16 - 0.25

2.0 - 5.0

1

extreem voedselrijk

> 0.25

> 5.0

0.4

Referentie: #1

Column
width50%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelchloridegehalte (mg/l)
titleChloridegehalte
dataOrientationvertical
typebar
yLabelSI

chloridegehalte (mg/l)

SI

0

1

100

1

150

0.9

200

0.7

250

0.4

300

0.2

350

0

400

0

Referentie: #1

Section
Column
width50%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelcalciumgehalte (mg/l)
titleCalciumgehalte
dataOrientationvertical
typeXYline
yLabelSI

calciumgehalte (mg/l)

SI

0

0

10

0

20

1

30

1

Referentie: #1
NB. Watergentiaan groeit in bicarbonaatrijk water. Calcium is essentieel voor de watergentiaan #1.

Column
width50%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelorgansiche stofgehalte (%)
titleSubstraat
dataOrientationvertical
typebar
yLabelSI

organsiche stofgehalte (%)

SI

< 10

1

10 - 25

0.5

> 25

0

Referentie: #1

{section

Column
width50%
Chart
xlabelOrientationvertical
dataDisplaytrue
legendfalse
xlabelstrijklengte (m)
titleWindwerking
dataOrientationvertical
typeXYline
yLabelSI

strijklengte (m)

SI

0

1

1000

1

2000

0

3000

0

Referentie: #1
NB. Het gaat hierbij om de strijklengte gemten voor de zuidwestenwind (algemene windrichting in Nederland). Hierbij wordt de methode van Valg gebruikt #1.

Column
width50%

Section

Onzekerheid en validatie

(warning) Deze dosis-effect relaties zijn niet gevalideerd.

De dosis-effect relaties zijn samengesteld aan de hand van een literatuuronderzoek #1

Toepasbaarheid

Deze dosis-effect relaties zijn toepasbaar op allerlei zoete wateren, stagnant tot langzaamstromend en niet droogvallend, zoals meren, plassen, petgaten, sloten, weteringen, vaarten, kanalen, boezems, stadsgrachten, stadsvijvers, laaglandbeken, rivieren, oude meanders, kleiputten en wielen.

Voorbeeld project

Er is geen voorbeeld project

Referenties

1

Anchor
1
1
Duel, H., Specken, B. (1994) Standplaatsmodel Watergentiaan: een model voor het analyseren van de standplaatskwaliteit van wateren voor vegetaties met watergentiaan (Nymphoides peltata). INRO-TNO, Afdeling Planning, Delft. februari 1994