home

Noordse woelmuis - Microtus oeconomus

...

Habitat beschrijving

Algemeen voorkomen

Het verspreidingsgebied van de noordse woelmuis strekt zich uit van Noord-Scandinavië via Siberië en Alaska tot in Canada. De ondersoort arenicola komt alleen verspreid voor op Texel en in laag Nederland en is daarmee de enige endemische vertebraat van Nederland. Op basis van zijn verspreiding worden binnen Nederland vijf regio's onderscheiden die verschillen in landschappelijke kenmerken, waterhuishouding en bodem #1.

1. Friesland
2. Texel
3. Noord-Holland Midden
4. Veenweidegebied Holland-Utrecht
5. Deltagebied

Per regio zijn de condities die bepalen of het habitat geschikt is voor de noordse woelmuis verschillend. Het habitat wordt echter veelal De noordse woelmuis komt in Nederland verspreid over het benedenrivierengebied en het veenweidegebied voor. De habitat wordt gekenmerkt door een dynamisch milieu met wisselende waterstanden en redelijk hoge bedekkingsgraad aan vegetatie. De soort heeft in aanwezigheid van concurrentie een duidelijke voorkeur voor natte terreinen, zoals rietland, moeras, drassige hooilanden, vochtige duinvalleien #1 en , en periodiek overstroomde terreinen #2 en in hoge vegetaties met vooral grasachtige planten #4 #3. Echter, de gebieden moeten noch te open noch te dichtbegroeid zijn #5 #4. Doordat de noordse woelmuis geen watervrees heeft, kan hij goed eilandjes bereiken (zwemafstand van 1500 m bekend), waar hij dan vaak als enige woelmuissoort voorkomt.
De noordse woelmuis ondervindt concurrentie van andere woelmuissoorten, met name de aardmuis en de veldmuis #1, #5. De heersende omgevingscondities bepalen welk van de twee soorten voorkomt #1. Wanneer de aardmuis aanwezig is in een gebied waar ook de noordse woelmuis aanwezig is, dan verandert de habitatgeschiktheid van de noordse woelmuis. De noordse woelmuis heeft een voordeel op de aardmuis wanneer er winterinundatie welke woelmuissoort voorkomt. Bekend is dat in geval van aanwezigheid van de aardmuis de kans op het aantreffen van noordse woelmuis met 44-61% verlaagd word. Voor veldmuizen is het negatieve effect alleen aangetoond in habitats die geschikt zijn voor de veldmuis en niet optimaal voor de noordse woelmuis #6. De mate waarin is nog niet bekend maar er kan niet uitgesloten worden dat ook de rosse woelmuis als concurrent beschouwd mag worden #2. Wel dient opgemerkt te worden dat de aardmuis bij regelmatige inundatie (overstroming) beduidend vaker afwezig is dan in situaties met een stabiele waterhuishouding #7.

Naast dat de noordse woelmuis over water een goede mobiliteit heeft, is zijn mobiliteit over land ook goed te noemen (tot circa 3200 m)en hoger van het leefgebied voorkomt #6, omdat de noordse woelmuis, in tegenstelling tot de aardmuis, een goede zwemmer is (tot 1000 m). Verder heeft de noordse woelmuis ook over land een hogere mobiliteit (tot ca 3200 m) dan de aardmuis. Dit verschil heeft betekenis voor de morfologie van een plaats: wanneer er in de omgeving vluchtplaatsen aanwezig zijn dan is dit voordelig voor de aardmuis, welke zich bij een hoger waterpeil snel in veiligheid kan brengen en bij een dalend waterpeil de omgeving weer snel kan koloniseren. De omgekeerde situatie is ook waar: wanneer er nauwelijks vluchtplaatsen zijn, dan zal de noordse woelmuis meer voordeel hebben #5, met name als de vluchtplaatsen alleen aan de buitenrand van het leefgebied zijn gesitueerd #4.
Opgemerkt dient te worden dat dit de concurrentie tussen de aardmuis en noordse woelmuis slechts een sterk vermoeden is en dat er nog geen data beschikbaar is die dit vermoeden echt kunnen bevestigen of ontkennen #6 #5.

Voedselhabitat en strategie

De noordse woelmuis eet voornamelijk scheuten van (water) planten zoals bies #1, maar ook zaden, schors en wortels van andere planten #7is een vrijwel strikte herbivoor met een weinig selectieve voedselkeuze. Zijn voedsel bestaat uit rietspruiten, zeggen, biezen en (schijn)grassen. In de winter kan dit worden aangevuld met schors, zaden en wortels, in de zomer met kruiden. In ondiepe kamers worden 's winters voedselvoorraden bewaard #5.

Reproductie en migratie

De noordse woelmuis is territoriaal, waarbij het territorium voor mannetjes zo'n 20 vierkante meter beslaat. De actieradius wordt op ongeveer 500 maximaal 800 meter per dag geschat #6 #5. In Nederland, Duitsland en Oosterijk duurt het voortplantingsseizoen van april tot oktober. In noordelijker streken duurt het voortplantingsseizoen van mei tot september #2 #8.

Leeftijd en mortaliteit

Levensduur onbekend, berekend op max 1.4 jaar in vrije natuur en 1.8 jaar in gevangenschap.
Vrouw geslachtsrijp 30 dagen
Man geslachtsrijp 48 dagen (42-56)

De noordse woelmuis wordt zo'n 1.5 jaar oud #2

Drachttijd 20-22 dagen
Voortplantingsperiode april - september
Zoogperiode 19 dagen
Aantal jongen per worp 7 (3-8)
Worpen per jaar 3.5 gem; 5 max
Interval tussen worpen 29 dagen #1

Effect relaties

stroomdiagram

De totale habitat geschiktheid wordt als volgt berekend:

if(HSI_Inundatie<1, min(HSI_Inundatie,HSI_Aardm,HSI_Vegetatie), HSI_Vegetatie)

Als de geschiktheid voor Inundatie gelijk is aan 1 dan

Als de geschiktheid voor inundatie kleiner is dan 1, dan moet ook gekeken worden of de aardmuis aanwezig is:

Dosis

...

effect relaties

Onzekerheid

en

validatie

De

rekenregels

zijn

gevalideerd

op

de

Makkumer

Waarden,

waarbij

een

goede

habitatgeschiktheid

werd

gesteld

op

een

waarde

van

0.7

en

hoger. |Hit rate | 0.83 | |False alarm | 0,31 | |afwezigheid goed voorspeld | 0.69| |afwezigheid fout voorspeld | 0.17 | || !meetdata.jpg|thumbnail! || !modeldata.jpg|thumbnail! || ||meetdata||modeldata||

hoger. De meetdata, uit 2006 en 2008, zijn afkomstig van De Zoogdiervereniging.