Het IJsselmeergebied: een gebied in ontwikkeling
Het is ruim vijfenzeventig jaar geleden dat de Afsluitdijk is gemaakt. De Afsluitdijk is onderdeel van de Zuiderzeewerken. Deze werken zijn aangelegd om het omliggende gebied beter te beveiligen tegen hoge waterstanden op zee, om meer landbouwgronden te verkrijgen en de waterhuishouding te verbeteren. In het kader van de Zuiderzeewerken zijn polders aangelegd en zijn er op het nieuwe land steden en dorpen gebouwd. De voormalige zoute Zuiderzee is hierdoor omgevormd tot het huidige, zoete IJsselmeergebied.
Het gebied vervult een belangrijke waterhuishoudkundige functie: het is de grootste zoetwaterbuffer van Nederland. Daarnaast biedt het gebied ruimte aan natuur. De watervogels, het grootschalige open water met land-water overgangen, gebieden met waterplanten en macrofauna in het IJsselmeergebied zijn van internationale en nationale natuurwaarde. Het gebied kent ook zwakke kanten, zoals de oeverinrichting, gebrekkige connectiviteit, de beperkte waterdynamiek, de grote invloed van visserij en de nog steeds vrij hoge aanvoer van nutriënten. Ondanks dat is het gebied aantrekkelijk om te wonen, te werken en te recreëren.
Het IJsselmeergebied is nog steeds in beweging. Gezien de ruimtedruk in het IJsselmeergebied en de ontwikkeling van het klimaat die zich steeds duidelijker manifesteert, wordt de vraag urgenter hoe het gebied zal reageren op veranderende omstandigheden. Het Rijk stelt een beleidskader op voor het IJsselmeergebied. Vanuit het programma Randstad Urgent werken de provincies Flevoland en Noord-Holland aan de Toekomstagenda Markermeer-
IJmeer voor 2040, de gemeente Almere verkent de woning¬bouw bij Almere buitendijks en DGP van het ministerie van Verkeer & Waterstaat verkent de openbaar vervoersverbinding Schiphol - Amsterdam - Almere - Lelystad.
Kennis over het gebied
Om plannen te kunnen ontwikkelen en hierover verantwoorde besluiten te kunnen nemen is veel kennis nodig. Er zijn antwoorden nodig op vragen zoals:
- Hoe ziet het gebied er in de huidige situatie uit?
Welke functies heeft het gebied? - Hoe ontwikkelt het gebied zich onder invloed van het huidige beheer?
- Welke ontwikkelingen komen op het gebied af? Wat zijn de gevolgen van het veranderende klimaat? En van de toenemende ruimtelijke druk?
- Welke effecten brengen eventuele maatregelen met zich mee op de
verschillende functies van het gebied?
Tijd en schaal
Bij het beantwoorden van de verschillende vragen moet niet alleen gekeken worden naar de huidige situatie van het gebied. Het gebied is immers continu in ontwikkeling. Daarom is het van belang ook te kijken hoe het gebied is ontstaan en hoe het zich in de toekomst zou kunnen ontwikkelen, gezien wat op het gebied afkomt. Hierbij spelen verschillende tijdshorizonten. De extreem lange termijn, waarop de vraag speelt hoe we overleven in een omgeving met veranderde condities. Op weg daar naartoe spelen vragen en ontwikkelingen op de korte termijn, met de lopende projecten in het gebied, de lange termijn en de langere termijn. De keuzes voor de extreem lange termijn beïnvloeden de keuzes op de korte en lange(re) termijn. Omgekeerd is de ontstaansgeschiedenis van het gebied mede bepalend voor de verdere ontwikkelingsmogelijkheden.
Ook de schaal waarop naar het gebied wordt gekeken varieert. Sommige vragen kunnen op het niveau van het IJsselmeergebied als geheel worden beantwoord, andere vragen spelen op nationale of internationale schaal of juist op regionale of lokale schaal.
