HWBP-Project
De versterkingsopgave van de Sassluis Enkhuizen is opgepakt binnen de Pilot 7 Kunstwerken. Het Pilot project had als doel 9 kunstwerken in de primaire kering, geografisch verspreid binnen het hoogheemraadschap, gezamenlijk op te pakken en zo waterveilig te maken binnen de kaders van het Hoogwaterbeschermingsprogramma (HWBP). Voordat de 9 kunstwerken in een project zijn samengevoegd, is een nadere veiligheidsanalyse uitgevoerd aan de hand van het veranderde WBI-instrumentarium over alle kunstwerken binnen het HHNK-areaal. Hiervoor is een multidisciplinair expert team ingeschakeld om alle benodigde kennis samen te brengen. Door middel van deze veiligheidsanalyse heeft HHNK vastgesteld dat de situatie bij 9 kunstwerken niet voldeed aan de gestelde eisen omtrent het faalmechanisme betrouwbaarheid sluiting. Voor de andere faalmechanismen hoogte, sterkte en stabiliteit en piping voldoen de kunstwerken tenminste tot 2050 aan de norm. Twee kunstwerken zijn naderhand afgevallen binnen het project, omdat 1 kunstwerk geamoveerd bleek te zijn en het andere kunstwerk in verhouding te klein was om gezamenlijk met de andere kunstwerken op te pakken.
Voor de 7 overgebleven kunstwerken is actief nagedacht over een aanpak (contractering, omgeving, etc) die aansloot om te leren. In deze fase is de Taskforce Deltatechnologie gevraagd om mee te denken over een mogelijke aanpak. Hieruit volgde een voorstel om een samenwerking met marktpartijen al vanaf de initiatiefase op te zetten. Een driefasen contract, waarin alle betrokken partijen samenwerken om een zo klein mogelijke opgave te creëren. Dit was een innovatieve aanpak, waarin het nog voor niemand echt duidelijk was wat de uitkomst ging zijn, maar die wel voor de beste samenwerking zorgde en van meet af aan de benodigde (uitvoerings)kennis aan boord zou zijn.
Van de 7 overgebleven kunstwerken, dienden 5 sluizen fysiek versterkt te worden en voor 2 sluizen was aanpassing van het sluitingsprotocol benodigd. Alle sluizen voldeden niet aan de gestelde eisen op betrouwbaarheid sluiten. Klik HIER voor een overzichtelijke video van de 7 sluizen.
Bij één van deze sluizen, de Sassluis Enkhuizen, was de kern van het waterveiligheidsprobleem dat de sluis pas gesloten wordt bij een gemeten waterstand van NAP +0,25 meter bij de sluis. Hoogwater op het IJsselmeer wordt altijd veroorzaakt door harde wind. Op het moment van sluiten waait het dus altijd hard bij de Sassluis. Hierdoor is het plaatsen van de schotbalken, welke momenteel de tweede kering vormen mocht de sluiting van de vloeddeuren niet lukken, met een telekraan, onvoldoende betrouwbaar. Daarnaast speelt bij de Sassluis dat de gesloten vloeddeuren door waterstandsschommelingen in het achter de sluis gelegen havenbekken weer worden opengedrukt. Dit leidt tot een onbetrouwbaar sluitproces. Een fysieke verbetermaatregel was nodig om dit probleem te verhelpen.
Oplevering object
De keersluis Sassluis is opgeleverd met één extra set vloeddeuren, welke de schotbalkkering vervangt als tweede kering. Daarnaast komt één extra set ebdeuren in het binnenhoofd om het klapperen van de vloeddeuren tegen te gaan. Beide deuren krijgen een gemechaniseerd bedieningsmechanisme (in de vorm van kaapstaanders, vergelijkbaar met het bedieningssysteem van de bestaande deuren). Daarnaast zijn bouwtechnische en restauratieve werkzaamheden verricht.
Aandachtspunten
- De keersluis Sassluis is een rijksmonument
- Alle kunstwerken grenzen aan een Natura 2000-gebied: Markermeer, IJmeer, IJsselmeer of de Waddenzee.
Geleerde les/kennisleemte
Vanwege de pilot status van dit project is de projectaanpak op meerdere vlakken afwijkend geweest ten opzichte van de traditionele aanpak waarbij de scope wordt bepaald per dijktraject of dijkvak.
De projectaanpak was bijzonder vanwege:
- de bundeling van meerdere kunstwerken
- de vroege marktbenadering / gebruik van een bouwteam (driefasen contract)
- het gebruik van Systems Engineering
Op het gebied van techniek, contract- en omgevingsmanagement zijn lessen geleerd. Deze lessen worden hieronder genoemd per discipline.
Contactpersoon
Karin Klein, Hoogheemraadschap Hollands Noorderkwartier.
e-mailadres: k.klein2@hhnk.nl
Lees hier wat het IPM-team geleerd heeft van dit project en wil delen:
Praktijkvoorbeelden van het pilot project 7 kunstwerken:
- Assetmanagement
- Portfoliomanagement
- (HWBP-)Project
3D ontwerp van Sassluis met nieuwe deuren in het groen weergegeven.
Kaapstanders worden gemechaniseerd maar verder in oude staat gelaten.
Foto van droogzetting Sassluis
Bij het project 7 kunstwerken is er voor het driefasen contract gekozen, dit houdt in dat vanaf de verkenning (eerste fase) zowel het ingenieursbureau als de aannemer betrokken zijn. Pas tijdens het begin van de verkenningsfase werd gekozen voor het driefasen contract na aanraden van het Taskforce Deltatechnologie. Bovendien is gekozen voor E&C contractering, dit houdt in dat het de verantwoordelijkheid van de opdrachtnemer om te bepalen welke werkzaamheden hij moet verrichten om de opdracht uit te voeren. Voordelen van het 3 fasen contract zijn:
- Uitvoeringskennis aannemer: Directe toegang tot uitvoeringskennis, zoals de impact van oplossingen op monumentale kunstwerken. Dit verminderd risico's in de realisatie fase.
- Continuïteit: Geen kennisverlies door het werken met hetzelfde team in alle fasen.
- Innovatieve aanpak: Droogzetten van sluis tijdens verkenning op advies van aannemer, leidend tot soepelere ontwerp- en uitvoeringsfases.
- Geen heraanbesteding: Minder vertragingen doordat heraanbesteding tussen fasen niet nodig is. Dit heeft ertoe geleidt dat het project geheel volgens schema is verlopen.
- Kostenbeheersing: Aannemer geeft tussen fasen door prijsindicaties, met mogelijkheid om samenwerking te beëindigen bij onrealistische kosten.
- Betere oplossingen: Leidt tot innovatieve en effectieve oplossingen die anders mogelijk niet bedacht zouden worden.
- Langdurige samenwerking: Aannemer blijft betrokken bij oplossen van losse eindjes, ook na projectafronding. Zoals elektriciteitsaanleg.
Financieel gezien is een driefasen contract lastiger. Aan het begin van de verkenningsfase heeft HHNK subsidie aangevraagd voor deze fase. Echter, tijdens de verkenningsfase is er begonnen met de aanbesteding voor een ingenieursbureau (TAUW) en een aannemer (Friso Civiel), wat niet in de oorspronkelijke financiële planning was opgenomen. Dit vereiste het maken van duidelijke afspraken met het programmabureau om de financiële dekking te waarborgen. Ook was de subsidieverlening voor de planuitwerkings- en realisatiefase lastig, omdat op voorhand niet bekend was hoe deze fasen aangepakt zouden worden, waardoor het moeilijk was een inschatting van de kosten te maken.
Andere geleerde lessen:
Verminderde Scope: Bij verschillende HWBP-projecten bleek dat de oorspronkelijke scope te groot was. Voordat het HWBP-project gestart was, was niet duidelijk wat precies versterkt moest worden aan de kunstwerken. Dit werd pas tijdens de verkenningsfase geïnventariseerd. Aanvankelijk werd een gespiegeld IPM-team opgezet met de marktpartij (aannemer + ingenieursbureau), waarbij alle IPM-rollen in tweevoud waren ingevuld. Achteraf bleek dat met de verminderde scope dit eenvoudiger had kunnen worden aangepakt.
Communicatie: Een belangrijke constatering is dat er binnen HHNK te weinig aan kennisdeling wordt gedaan, zowel in als extern, ondanks initiatieven zoals het Hansje Brinker-programma, evaluaties en geleerde lessen. Wel zijn er verschillende platforms en evenementen waar kennisdeling plaatsvindt, zoals de Dijkwerkersdag, de Sluizendag, de LinkedIn TM Community (zowel fysiek als in de digitaal) en de HWBP-Nieuwsbrief.
Trots op:
- Scopebeperking: Tijdens het portfoliomanagement werd een verdiepingsslag gemaakt, waardoor de scope aanzienlijk werd beperkt. Hierdoor zijn we van meer dan 100 kunstwerken teruggebracht naar 9 kunstwerken. Dit was mogelijk door een nadere veiligheidsanalyse. 'De beste versterking is geen versterking'.
- Raadpleging van marktpartijen: We hebben de marktpartijen geraadpleegd over de uitdagingen en twee rondes georganiseerd waarin ze vragen konden stellen. Hierdoor wisten alle partijen goed waar ze aan zouden beginnen.
- Samenwerking met de aannemer: Er was een goede samenwerking en vertrouwen in de aannemer, ondanks dat de scope soms verkleind werd. Hoewel er soms onverwachte uitdagingen waren tijdens de uitvoering, leidde de goede samenwerking en het snel bij elkaar komen tot goede oplossingen, waarbij er ook vertrouwen was in de kosten.
