Overzicht van objecten t.b.v. een nieuwe NHI oppervlaktewaterschematisatie, in het bijzonder voor het LHM
Het uitgangspunt voor een nieuw te bouwen versie van het Landelijk Hydrologisch Model (LHM) is dat in 2023 - 2024 een nieuwe landsdekkende schematisatie van het oppervlaktewater wordt gemaakt, die zoveel mogelijk is opgebouwd uit actuele regionale bouwstenen uit het regionale waterbeheer, die beschibkaar zijn in DAMO / HyDAMO. HIerdoor kan de beschikbare data en kennis van de regionale waterbeheerders optimaal worden benut in toekomstige beleidsanalyses op het gebied van waterkwaliteit en zoetwaterbeschikbaarheid. De focus bij de bouw van de modelbouw ligt op het gebruik van actuele,beschikbare data van de oppervlaktewateren, die actief door de waterschappen en Rijkswaterstaat worden beheerd en dus op gebruik van gegevens die wel beschikbaar zijn bij de regionale waterbeheerders, Waar geen of niet tijdig informatie beschikbaar is, zal bij de modelbouw worden teruggevallen op meer algemene (minder regionaal specifieke) gebiedskenmerken of bestaande schematisaties. Voor de kleinste waterlopen (greppels, kleinere slootjes, etc.) zal bij de opbouw van een nieuwe versie van het landelijk model per definitie grotendeels worden teruggevallen op algemene kennisregels en vuistregels, zoals die bijvoorbeeld beschikbaar zijn in het cultuurtechnisch vademecum.
Onderstaande tabel geeft een selectie weer van de DAMO objecten die noodzakelijk of gewenst zijn voor het opbouwen van een nieuwe oppervlaktewaterschematisatie en parameterisatie in het LHM. Doorklikken op het object te klikken leidt je naar een pagina waarop beschreven is welke attributen exact gebruikt worden.
Door bij de nieuwe schematisatie zoveel mogelijk gebruik te maken van de gestandaardiseerde database op basis van DAMO wordt het mogelijk om de model schematisatie af te leiden met behulp van standaard scripts, op vergelijkbare wijze als D-HyDAMO scripts worden ingezet om modellen in D-HYDRO (D-Flow FM) te genereren. Hierdoor kunnen modelschematisaties op herleidbare en herhaalbare wijze worden afgeleid voor zowel landelijke als regionale toepassingen,, en wordt een duurzaam proces van terugkoppeling mogelijk gemaakt, waarbij meldingen direct kunnen terugvloeien naar de bronhouder (in plaats van de modeleigenaar), waardoor ook op lange termijn de kwaliteit van de regionale en landelijke modeltoepassingen blijft verbeteren en het draagvlak voor de modeltoepassingen toeneemt, conform het gedachtengoed in het NHI.
Voor de bouw van een nieuwe LHM schematisatie zijn naast bouwstenen in DAMO ook aditionele gegevens interessant die niet via DAMO geleverd kunnen worden. Voorbeelden zijn reeds afgeleide QH of QV-relaties, gevalideerde tijdreeksen op bekende locaties (meetlocaties, lozingspunten, randvoorwaarden) tbv model forcering of model validatie, reeds afgeleide verdeelsleutels op splitsingen, en belangrijke informatie over de routing van water. Daarnaast zijn gevalideerde hydrodynamische modellen wenselijk ten behoeve van model validatie of als achtervang voor informatie die niet via DAMO aangeboden wordt. Voor deze datasets is onderaan deze pagina een aparte aanleverprocedure beschrijven. De toegeleverde gegevens zullen uitsluitend worden gebruikt voor de opbouw van het nieuwe model. Tijdens de modelbouw zijn bovendien terugkoppelmomenten voorzien naar de waterbeheerders die gegevens hebben aangeleverd, waarin wordt toegelicht hoe de informatie is gebruikt in de modelbouw, en er mogelijkheden zijn om eventuele verkeerde interpretatie van de aangeleverde gegevens te corrigeren.
Toelichting onderstaande tabel: de kolom 'prioriteit' geeft aan welke informatie de hoogste prioriteit heeft voor de opbouw van het nieuwe LHM. Dit geldt in ieder geval voor de actief beheerde waterlopen, zeg het primaire watersysteem. Voor secundaire systemen is de prioriteit afhankelijk van de rol van deze watergangen in de praktijk van wateraanvoer/afvoer routering; de functie en daarmee het belang van deze waterlopen kan iedere waterbeheerder zelf het beste inschatten. Voor zogenaamde tertiare systemen is de eis en prioriteit voor LHM minder tot niet van belang, aangezien de schematisatie van deze watergangen per definitie 'gelumped' (sterk vereenvoudigd) zal worden; hiervoor zal in de modellering ook terug gegrepen worden naar standaard tabellen. Voor een compleet overzicht van het DAMO datamodel wordt verwezen naar de website van het Waterschapshuis.
Object | Geometrie | Bron | DAMO definitie | vereist voor LHM | LHM toelichting | prioriteit |
|---|---|---|---|---|---|---|
| AfsluitMiddel | Punt | DAMO | Een beweegbare constructie met als doel een waterkerende functie te kunnen vervullen. | indien beschikbaar | Bepalend voor mogelijkheid tot doorstroming in de routing | middel |
| AfvoergebiedAanvoergebied | Vlak | DAMO | Een gebied begrensd door (stroom)scheidingen, waaruit beschouwd vanuit het afvoerpunt het water van dat gebied afstroomt of via bemaling getransporteerd wordt naar het desbetreffende afvoerpunt. Het afvoerpunt is vaak een zee of meer en de afvoer wordt vaak gerealiseerd door een waterloop. Dit kan een afvoergebied zijn (verzameling van peilgebieden) die via een gemeenschappelijk punt hun water lozen/ontvangen op een hoofdsysteem. Dit kan ook een KRW deelstroomgebied zijn. | ja | Bepalend voor een goede modellering en validatie van water aan- en afvoerroutering | hoog |
| DuikerSifonHevel | Lijn | DAMO | Een kokervormige constructie van het type; duiker, sifon of hevel | indien beschikbaar | Bepalend voor stromingsweerstand (Qh-relatie) en afsluitmogelijkheid van hydrologische verbinding | laag |
| Gemaal | Punt | DAMO | Een gemaal dient in principe om water van een laag peil naar een hoog peil te brengen, waarvan de noodzaak kan liggen in wateroverschot aan de lage kant (afvoer) of in waterbehoefte in het gebied aan de hoge kant (aanvoer). | ja | Bepalend voor aan en/of afvoerfunctie en opmaling/onderbemaling | hoog |
| HydrologischeRandvoorwaarde | Geen | DAMO | Bovenstroomse of benedenstroomse randvoorwaarde (waterstand/afvoer) | ja | Noodzakelijk voor externe randen van het model | hoog |
| HydroObject | Lijn | DAMO | Samenhangend geheel van vrij aan het aardoppervlak voorkomend water, met de daarin aanwezige stoffen, alsmede de bijbehorende bodem, oevers en, voor zover uitdrukkelijk aangewezen krachtens deze wet, drogere oevergebieden, alsmede flora en fauna. (Definitie volgens de waterwet) | ja | Waterloop, fungeert als bergings- en routingcomponent in het LHM model | hoog |
| HydroObject_NormGP | Geen | Koppelt het hydro-object aan een NormGeparamProfiel object | indien beschikbaar | Koppeling toe te passen indien er geen gemeten profiel beschikbaar is om de waterloop te beschrijven. Profiel informatie levert input voor bepaling nat oppervlak-volume relatie, hydraulische weerstand en/of Qh-relatie. | hoog | |
| KunstwerkOpening | Geen | DAMO | Een doorstroomopening van een kunstwerk. | indien beschikbaar | Tbv bepaling doorvoer capaciteit kunstwerk | middel |
| LateraleKnoop | Punt | DAMO | Afvoer of aanvoer vanuit afvoergebied of aanvoergebied. | ja | Uitwisselingslocatie voor aan/afvoergebieden, o.a. met Rijkswater | hoog |
| Meetlocatie | Punt | DAMO | De aanduiding van de plaats waar een meting is verricht of waarvoor een Monitoringprogramma is opgesteld. | ja | Tbv model validatie en/of sturing | hoog |
| MeetwaardeActiewaarde | Geen | DAMO | Tabel met een reeks van meetwaarden (doelvariabele) en actiewaarden (stuurvariabele) in getallenparen, geclusterd op basis van ID. | indien relevant (sturing) | Tbv model validatie en/of sturing | middel/laag |
| NormGeparamProfiel | Geen | DAMO | Genormaliseerd/gestandaardiseerd doorsnede van een object in lengterichting, in dwarsrichting of langs een verticaal, waarbij kenmerken van het object langs de doorsnede worden vastgelegd. Begrip Profielweergave. weergave van een dwars-/lengte-/geotechnisch profiel | indien beschikbaar | Identifier toe te passen indien er geen gemeten profiel beschikbaar is om de waterloop te beschrijven. | hoog |
| NormGeparamProfielWaarde | Geen | DAMO | Een waarde horende bij NormGeparamProfiel | indien beschikbaar | Profiel informatie levert input voor bepaling nat oppervlak-volume relatie, hydraulische weerstand en/of Qh-relatie. | hoog |
| PeilafwijkingGebied | Vlak | DAMO | Een ontheffing die van toepassing is voor een afgebakend gedeelte van het oppervlaktewater waarvoor een van het vigerende peilbesluit afwijkende waterstand wordt nagestreefd. | ja | Routing info tbv modelbouw en koppeling streefpeil | hoog |
| PeilgebiedPraktijk | Vlak | DAMO | Een gebied, waar in de praktijk één oppervlaktewaterregime wordt nagestreefd (Eigen). Per peilgebied worden één of meerdere peilen geregistreerd die gelden voor het peilbeheer in de praktijk. Deze zijn meestal seizoensgebonden. Voorbeelden van soorten peilen zijn: flexibel peil, vast peil, zomerpeil, winterpeil. | ja | Routing info tbv modelbouw en koppeling streefpeil | hoog |
| Pomp | Geen | DAMO | Werktuig dat door middel van een verschil in druk vloeistoffen of gassen verplaatst. | ja | Tbv aan/afvoercapaciteiten, routing en sturing | hoog |
| ProfielGroep | Geen | DAMO | Gemeten doorsnede van een object in lengterichting, in dwarsrichting of langs een verticaal, waarbij kenmerken van het object langs de doorsnede worden vastgelegd | indien beschikbaar | Identifier toe te passen indien een gemeten profiel beschikbaar is om de waterloop te beschrijven. | hoog |
| ProfielLijn | 3D Lijn | DAMO | onderdeel van een profielgroep | indien beschikbaar | Profiel informatie levert input voor bepaling nat oppervlak-volume relatie, hydraulische weerstand en/of Qh-relatie. | hoog |
| ProfielPunt | Punt | DAMO | onderdeel van een profiellijn | indien beschikbaar | Zie profielgroep | hoog |
| RegelMiddel | Geen | DAMO | Een beweegbaar onderdeel van een kunstwerk met als doel een regulerende functie te kunnen vervullen. | indien beschikbaar | Tbv bepaling doorvoercapaciteit kustwerk en sturing /routing | middel |
| RuwheidProfiel | Geen | DAMO | indien beschikbaar | Ruwheidprofiel informatie levert input voor bepaling hydraulische weerstand of Qh-relatie | hoog | |
| Sluis | Punt | DAMO | Een kunstmatige, beweegbare waterkering die de verbinding tussen twee wateren kan afsluiten of openstellen en daartoe van deuren of schuiven is voorzien. | indien beschikbaar | Tbv regulering doorstroming en evt. bepaling hydraulische weerstand of Qh-relatie | middel |
| Streefpeil | Geen | DAMO | In een peilgebied/peilafwijking nagestreefd peil (veelal voor een bepaalde periode). | ja | Tbv regulering peilbeheer | hoog |
| Sturing | Geen | DAMO | Object waarin de sturing is gedefinieerd voor objecten die gestuurd kunnen worden zoals pompen, duiker/sifon/hevel en afsluitmiddelen. | indien beschikbaar | Gewenst aangezien nieuwe LHM conceptualisatie conditionele sturingsregels kan opnemen | laag |
| Stuw | Punt | DAMO | Vaste of beweegbare constructie die dient om het peil bovenstrooms van de constructie te verhogen c.q. te regelen. | ja | Tbv bepaling Qh-relatie of mogelijk directe opname in modelschematisatie | hoog |
Relaties tussen objecten
Aanbieden databestanden voor overige gegevens
Voor de bouw van een LHM schematisatie zijn meer gegevens gewenst dan de mogelijkheden die DAMO biedt. Onderstaande tabel geeft aan welke datasets ook relevant zijn.
Gegeven | Vorm | Toe te leveren | Beschrijving |
Q(h)-relaties | Vrij (met korte toelichting) | Indien beschikbaar | Worden soms afgeleid voor grondwatermodelleringen. Bij voorkeur gekoppeld aan globalid van bijbehorende HyDAMO objecten (hydroObject) |
Q(V)-relaties | Vrij (met korte toelichting) | Indien beschikbaar | Worden soms afgeleid voor grondwatermodelleringen. Bij voorkeur gekoppeld aan globalid van bijbehorende HyDAMO objecten (hydroObject) |
Verdeelsleutels | Vrij (met korte toelichting) | Indien beschikbaar | Waterverdeling op splitingspunten in diverse omstandigheden. Bij voorkeur gekoppeld aan globalid van bijbehorende HyDAMO objecten (hydroObject) |
Routing informatie | Vrij (met korte toelichting) | Indien beschikbaar | Informatie over afwatering tussen peilgebieden of afwateringsgebieden. |
Specifieke afvoeren of maatgegevend afvoeren | Shape | Indien beschikbaar | Afvoeren in waterlopen. |
| Lozingspunten | Shape | Indien beschikbaar | Laterale lozing op oppervlaktewater voor geheel achterliggend rioleringsgebied (t.b.v. urban runoff modellering in LHM). Liefst conform DAMO object Lozingspunt |
Hydrodynamische modellen | SOBEK2/D-HYDRO/3Di | Indien beschikbaar | Voor validatie van het LHM (m.n. normale en droge situaties) of aanvullende informatie voor de schematisatie. |
Tijdreeksen voor validatie | Excel, CSV of FEWS-PI (bestanden), FEWS-webservice, Wiski export bestanden, KiWIS webservice | Indien beschikbaar | Equidistante gevalideerde meetreeksen. |
| Informatie (tijdreeksen) over doorspoeling | Excel, CSV, doc | Indien beschikbaar | Equidistante reeksen evt. toelichting op conditionele voorwaarden (uit de praktijk). Bij voorkeur gekoppeld aan globalid van bijbehorende HyDAMO objecten (hydroObject) |
| Informatie over (industriele) onttrekkingen en/of lozingen | Excel, CSV, (doc) | Indien beschikbaar | Tijdreeksen en vaste waarden met toelichting (naam, doel, periodiciteit, condities etc). Bij voorkeur gekoppeld aan globalid van bijbehorende HyDAMO objecten (hydroObject) |
Tijdreeksen buitenlandse aanvoeren | Excel, CSV of FEWS-PI (bestanden), FEWS-webservice, Wiski export bestanden, KiWIS webservice | Indien relevant en beschikbaar | Equidistante gevalideerde meetreeksen. |
Locaties van tijdreeksen | Excel, CSV of FEWS-PI | Indien relevant en beschikbaar | Gekoppeld via een id aan de tijdreeksen. Bij voorkeur via het HyDAMO object Meetlocatie. |
Waterschappen kunnen dit soort data aanbieden / uploaden via het Deltares portaal: https://deltares.thegood.cloud. Hiervoor moet een verzoek worden ingediend bij Erik de Rooij.
Ieder Waterschap ontvangt dan een eigen share link met wachtwoord, dat ze brengt naar de Deltares upload portaal. Hier kan dan de DAMO data geüpload dan wel gedownload worden.
